Narracja i performatywność (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Tematem książki jest późna twórczość jednego z najistotniej niezwykłych i kontrowersyjnych pisarzy polskich XX wieku – Leopolda Buczkowskiego, nazywanego niejednokrotnie „polskim Beckettem". Autor poddał szczegółowej analizie najtrudniejsze w odbiorze i najrzadziej komentowane przez badaczy późne dzieła Buczkowskiego, opublikowane po roku 1970: Uroda na czasie, Kąpiele w Lucca, Oficer na nieszporach i Kamień w pieluszkach.

Twórczość ta łączyła literaturę polską z najważniejszymi nurtami awangardowej powieści zachodniej. Kluczowym problemem i motywem przewodnim książki jest kryzys opowiadania w prozie współczesnej i performatywność.

Bogdan Owczarek należy z całą pewnością do grupy krytyków i badaczy trwale zafascynowanych zadaniem odszyfrowania autorskiego zamysłu, rozłamania „kodu", zaproponowania czy wymyślenia takich lekturowych „ram" odbioru, które pozwolą znaleźć jakąś teoretyczną (?), estetyczną (?), egzystencjalno-światopoglądową (?) legitymizację dla pisarskiej strategii, a także literaturoznawczą (?), tematyczną (?), doświadczeniową (?) kwalifikację dla statusu tych tekstów, uchylających się wydajnie od odpowiedzi na fundamentalne pytanie: o czym one są? O co w nich chodzi? […] Odwołując się kompetentnie i rzeczowo do światowej literatury przedmiotu (zwłaszcza dotyczącej teorii prozy nienarracyjnej, niefabularnej, nie-arystotelesowskiej, nie-klasycznej etc., etc.), a także polskiej literatury przedmiotu poświęconej twórczości Buczkowskiego, autor prowadzi konsekwentnie swą argumentację na rzecz nie: narracyjnego, lecz: dyskursywnego charakteru tej prozy, a także performatywnego statusu współgrających, zderzających się w niej zdarzeń tekstowych.

Autor dokładnie dobiera argumenty i przykłady, wnikliwie analizuje konkretne rozwiązania formujące „inscenizacyjny" charakter dyskursu Buczkowskiego, wnosiwyraźny wkład do rozwiązania niektórych zagadek znaczeniowych – tytułowego „kamienia w pieluszkach", a także zasadniczego kontekstu dla drugiego tytułu „oficera na nieszporach" – co bez dwóch zdań dokumentuje i potwierdza merytoryczne walory książki.

(Z recenzji prof. Dr. Hab. Ryszarda Nycza) Narracja i performatywność to praca historyczno-literacka o solidnym zapleczu teoretycznym, proza Buczkowskiego jest przy tym rozważana w niej na tle przemian prozy światowej drugiej połowy XX wieku, na ogół prozy nienarracyjnej, tzn.

osłabiającej lub rezygnującej z głównej funkcji klasycznej narracji – opowiadania o przemianach losów bohatera. Dużą wartością pracy jest także uwzględnienie niektórych najnowszych koncepcji metodologicznych (jak tytułowa performatywność), a także kontekst poetologiczny (uwaga poświęcona kompozycji poszczególnych utworów.

[…] Narracja i performatywność jest też świadectwem prawidłowej pamięci badawczej, aby nie powiedzieć, wierności Bogdana Owczarka tej wyjątkowo trudnej i wymykającej się kolejnym konceptualizacjom twórczości.

(Z recenzji dr. Hab. Radosława Siomy, prof. UMK) ********* The Narration and Performativity. On Leopold Buczkowski’s Late Prose The book focuses on late works of Leopold Buczkowski, one of the most unusual and controversial Polish writers of the 20th century, often called a "Polish Beckett".

The author analyses in detail Timely Beauty (Uroda na czasie), Bathing in Lucca (Kąpiele w Lucca), The officer at the Vespers (Oficer na nieszporach) and A Stone in the Nappies (Kamień w pieluszkach), published after 1970 Buczkowski’s late works considered the most hermetic and the least commented on.

Buczkowski’s works linked Polish literature to the most important trends in the avant-garde Western novel. The key problem and motif of the book is the crisis of the novel in contemporary prose and performativity.