Znaki (nie)pamięci (Universitas)

W niniejszym tomie zaprezentowano równocześnie teksty teoretyczne, jak i praktyczne studia przypadku przygotowane poprzez szesnastu autorów podejmujących z najróżniejszych perspektyw zagadnienie teorii i praktyki upamiętnienia w Polsce. Opracowania skupiają się najczęściej na relacji między pamięcią i niepamięcią z jednej strony, a także pamięcią i historią z drugiej.

Recenzowana praca stanowi atrakcyjną pozycję, prezentując omawianą problematykę z perspektywy badaczy reprezentujących rozmaite dyscypliny badawcze, co stanowi jej największy walor naukowy i poznawczy.

Prof. Dr hab. Andrzej Gąsiorowski

typowo historię traktuje się jako domenę działalności ekspertów – historyków, zaś pamięć jako wytwór wspólnot pamięci. Ta ostatnia może obejmować pamięć rodzinną, czy komunikacyjną, jak i pamięć społeczności lokalnych, regionalnych czy narodowych. W tym drugim przypadku stanowi ona podstawę do kształtowania się tożsamości grupowej, lecz może ponadto być stosowana do legitymizacji porządku politycznego. Wówczas niejednokrotnie staje się polem walki ideologicznej.

Już wstępny przegląd treści prezentowanej tutaj książki wskazuje na wielopłaszczyznowość zagadnień związanych z (nie)pamięcią zbiorową i jej znakami w przestrzeni. Poczynając od rozważań teoretycznych posiadających na celu określenie zakresu i pola działań po studia przypadku skupiające się na performatywnym rozmiarze pamięci zbiorowej – na uczestnikach rytuałów pamięci od grup rekonstruktorskich, poprzez młodzież dbającą o miejsca pamięci i świadków historii po rowerzystów formujących tor dla rowerów górskich na Kopcu Powstania Warszawskiego. Innym – koniecznym rozmiarem badań nad pamięcią zbiorową jest badanie pamięci miejsc, a więc w wąskim znaczeniu tego terminu – historii upamiętnień w krajobrazie kulturowym kraju.

Mamy nadzieję, iż książka ta zainteresuje naukowców, studentów jak i pasjonatów niebanalnych się przeszłością i podchodzących do niej z wielu różnorodnych perspektyw: historycznej, kulturoznawczej, antropologicznej, etnologicznej i socjologicznej.