życie prywatne polaków w xix wieku. marginesy. tom 4, AZ#7A426FFBEB/DL-ebwm/pdf (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego)

„Marginesy" – podtytuł czwartego tomu linii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku – wymaga wyjaśnienia. Wydane do tej pory tomy koncentrowały się wokół problematyki prywatności i codzienności Polaków widzianej przez pryzmat ról w społeczeństwie i rodzinie, zjawiska mody, brały pod uwagę perspektywę życia prywatnego autorów serii listów, odsłaniały prywatną stronę karier Polaków.

Bazę źródłową tych opracowań stanowiły w przeważającej mierze materiały prywatne wytwarzane przez elity społeczne (ziemiaństwo, arystokrację, inteligencję). Wyłaniający się z nich obraz życia społecznego, w odczuciu redaktorów linii, wydawał się niepełny i zniekształcony, pomijano bowiem prywatność najliczniejszych, a jednocześnie pozostawiających najbardziej tajemniczy ślad w źródłach, niższych warstw społecznych.

Problematyka relacji społecznych i realiów życia codziennego mieszkańców wsi, miasteczek, ubogich dzielnic rozrastających się miast na ziemiach polskich w XIX stuleciu stanowi ważny i ciągle niedostatecznie zbadany obszar.

Autorzy zamieszonych artykułów ukazali nie tylko różnorodne, niedoświetlone areny życia społecznego Polaków: koszary żołnierzy polskich walczących u boku Napoleona, robotnicze dzielnice Łodzi z przełomu wieku XIX i XX, wsie w guberni płockiej w dobie pouwłaszczeniowej, biura guberni grodzieńskiej i ubogie dzielnice Wilna w I połowie XIX w., warmińskie chaty, miasteczka Królestwa Polskiego, prowincjonalne szpitale, przytułki.

Podjęli także dociekania na temat warunków socjalno-bytowych, kwestii higienicznych i zdrowotnych, patologii społecznych, rytmu życia codziennego niższych warstw społecznych, świątecznych rytuałów, stosunku do śmierci, edukacji, subsydiarności.

Tom obejmuje też problematykę pogranicza kulturowego i grup etnicznych znajdujących się na marginesie społeczeństwa zamieszkującego ziemie polskie. Świeże obszary badawcze wymagały wglądu w nowe źródła historyczne lub użycia w innym kontekście i dla innych celów źródeł już wcześniej badanych.

Pośród nich odnajdziemy zapisy testamentowe reprezentantów różnorodnych grup społecznych, źródła prasowe, formularze osobowe urzędników, źródła epistolarne, pamiętniki i wspomnienia, protokoły instytucji pomocowych.