Dziedzictwo we współczesnym świecie (Universitas)

Ambitnym celem, jaki postawiono w tej publikacji, jest wielowymiarowa konceptualizacja dziedzictwa we współczesnym świecie, pozostająca w zgodzie z zasadami rozwoju jednostajnego. Odbywa się to poprzez analizę wielorakich sposobów funkcjonowania dziedzictwa w różnych obszarach życia społecznego, ekonomicznego czy środowiskowego.

Przedstawione rozważania koncentrują się wokół czterech ważnych zagadnień: 1. Czym jest dziedzictwo, 2. Jak jest ono wytwarzane i produkowane, 3. Czyje jest dziedzictwo, i 4. Jakie strategie są obecnie wobec dziedzictwa podejmowane. Dyskusje dotyczą więc jednocześnie zagadnień społecznego, partycypacyjnego i naturalnego wymiaru poszczególnych aspektów dziedzictwa, jak i problematyki ochrony, a także zarządzania dziedzictwem i kwestii użytkowania go do celów rozwojowych, ekonomicznych i ideologicznych. Zagadnienia te znajdują się w centrum aktualnie prowadzonych debat na świecie w ramach tak zwanych heritage studies (studiów nad dziedzictwem), publikacja zaś stanowi ważny wkład w tę dyskusję.

Autorzy proponują typ otwartego forum dyskusyjnego: równoważne miejsce zajmują tu równocześnie rozważania akademickie na temat dziedzictwa, jak i jego praktyczne i instytucjonalne ujęcia oraz aplikacje. Realizacja tak postawionych celów stała się możliwa dzięki udziałowi szerokiego grona autorów reprezentujących środowiska naukowe, instytucje publiczne, prywatne czy pozarządowe.

W książce widoczne jest pionierskie podejście, wymagające mądrego i racjonalnego zarządzania dziedzictwem dla potrzeb współczesnych i przyszłych pokoleń, i włączania w te procesy wszelkich zainteresowanych stron. Takie podejście jednoczy się z holistycznym i krytycznym i pogłębionym namysłem nad obecnością dziedzictwa w przeróżnych obszarach życia.

Z przedstawionych tekstów wynika, iż redaktorzy założyli sobie ambitny cel; chodziło jednocześnie o wypracowanie wspólnych perspektyw teoretycznych, jak i działań funkcjonalnych, i w ten sposób zniwelowanie istniejących podziałów, takich jak dziedzictwo kulturowe i naturalne, dziedzictwo odległej i niedawnej przeszłości, i wreszcie dziedzictwo jako przedmiot badań naukowych i poręcznych działań społecznych. Wypracowanie integracyjnego charakteru publikacji znajduje swoje warunkujące podłoże w konstruowaniu przeszłości z punktu widzenia teraźniejszości. Żeby przeszłość w każdej odsłonie: ta odległa i ta całkiem nam bliska, a więc radykalnie różnorodne, mogły znaleźć wspólny mianownik we wspólnym upamiętnieniu każdej z nich, z pewnością muszą być postrzegane jednocześnie w jednym, jak i drugim przypadku z punktu widzenia naszej obecnej teraźniejszości.

Prof. Dr hab. Henryk Mamzer