Humour and translation in children`s literature. a cognitive linguistic approach, 05DD1BD9EB (Uniwersytet Śląski)

linia: Interdisciplinary Humour Research (1), ISSN 2719-8235 Niniejsza monografia ukazuje propozycję tłumaczenia humoru w literaturze dziecięcej opartą na teorii przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej (Gilles Fauconnier, Mark Turner).

Model integracji pojęciowej został wykorzystany jako wzór do tworzenia map mentalnych służących do wizualizacji elementów istotnych w procesie tłumaczenia, które należy brać pod uwagę, żeby tekst docelowy był osiągalnie jak najistotniej wiernym odzwierciedleniem tekstu źródłowego, jednocześnie pod względem semantycznym jak i fonetycznym, z jednoczesnym uwzględnieniem referencji do wiedzy ogólnej na temat tłumaczonego dzieła.

Punktem wyjściowym procedury tłumaczeniowej jest teoria skopos (Hans. J. Vermeer, Katharina Reiss, Christiane Nord) wskazująca na konieczność określenia celu tłumaczenia i grupy odbiorców tekstu docelowego przed przystąpieniem do tłumaczenia, a także podczas realizacji poszczególnych zadań tłumaczeniowych.

w przypadku tłumaczenia literatury dziecięcej, a w szczególności tekstów humorystycznych (gry słowne), tłumacz – ekspert powinien , a także wykorzystywać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej (Bruno Bettelheim, Jean Piaget, Paul McGhee), by świadomie podejmować decyzje tłumaczeniowe uwzględniające zdolność rozpoznawania elementów humorystycznych przez dzieci w rozmaitym wieku z nastawieniem na wywołanie trafnego efektu u odbiorcy.

Procedura odnosi się na dodatek do metody opartej na pojęciu dominanty semantycznej (Stanisław Barańczak) określającej które elementy tekstu i/lub wyrazu – warstwa semantyczna i/albo fonetyczna - należy bezwzględnie zachować w tłumaczeniu, by zostało ono renomowane jako wierne oryginałowi.

Mapy mentalne przedstawiają analizę gier słownych w "Alicji w Krainie Czarów" Lewisa Carroll’a, języka nad wyraz Fajnego Olbrzyma tworzonego przez Roalda Dahla w "BFO" oraz imion bohaterów serii "Koszmarny Karolek" Francesci Simon wraz z ich tłumaczeniami na język polski oraz język portugalski w wersji europejskiej i brazylijskiej.

Publikacja skierowana jest do językoznawców zajmujących się kognitywnymi aspektami tłumaczenia humoru, powinna zainteresować ponadto przekładoznawców, kulturoznawców, psychologów oraz badaczy literatury dziecięcej.

dodatkowo może służyć pomocą tłumaczom w trakcie pracy nad przekładem humoru, ze szczególnym uwzględnieniem gier słownych.