Centrum badań nad zagładą żydów Zagłada żydów. studia i materiały nr 16 r. 2020 (Centrum Badań nad Zagładą Żydów)

Tematem przewodnim 16. Numeru rocznika, którego współredaktorami są naukowcy z Centrum Badań Żydowskich UŁ, jest historia getta łódzkiego. Numer rozpoczynają wspomnienia Mariana Turskiego o ostatnich dniach w getcie w sierpniu 1944 r.

Obok głosu świadka, demonstrujemy czytelnikom studium Andrzeja Czyżewskiego o prowadzonej przez władze PRL polityce historycznej dot. Getta, artykuł Ewy Wiatr o funkcjonowaniu młodzieżowych grup na Marysinie czy tekst Michała Trębacza poświęcony spuściźnie fotograficznej getta.

Irmina Gadowska pisze o malarzach, Adriana Bryk przedstawia historią poczty, a Krystyna Radziszewska opisuje losy Żydów europejskich deportowanych do getta z jesienią 1941 r. Badania na materiałach z getta łódzkiego i warszawskiego oparli Jacek Walicki, porównujący funkcjonujące w gettach archiwów i Sylweriusz Królak analizujący opisy spacerów po obu gettach.

Andrzej Grzegorczyk omawia organizację pierwszej fali deportacji z getta a Bartosza Grzanki pisze o działalności SS-Sonderkommando Kulmhof. Publikujemy także dziennik z getta Viktora Hahna, relację Mordechaja Żurawskiego, uciekiniera z Chełmna, a także opracowanie Waldemara Szulca o obozie śmierci.

Poza motywem łódzką w numerze odnajdzie Czytelnik na dodatek m.in. Artykuł Sławomira Poleszaka dotyczący „żołnierza wyklętego" Józefa Franczaka ps. „Lalek". Dariusza Libionki piszącego o postępowaniach sądowych przeciwko członkom lokalnych struktur NSZ powiatów miechowskiego i pińczowskiego, Adama Kopciowskiego o lubelskim kolaborancie Szamie Grajerze, czy Nawojki Lobkowicz o problemach z restytucją zagrabionego poprzez nazistów mienia.

Chcielibyśmy także zwrócić uwagę czytelników na zamieszczone w dziale „Materiały" pisane jesienią 1942 r. Listy lekarza Józefa Jabłońskiego, ukrywającego się wówczas ze względu na pochodzenie na Lubelszczyźnie.

Listy te są nietypowe z kilku powodów, o czym pisze podający je do druku wnuk dr. Jabłońskiego – prof. Marcin Kula. Powraca dział „Curiosa", a w nim teksty Agnieszki Haski o najnowszej literaturze dotyczącej Auschwitz, a także Alicji Podbielskiej o toruńskim sposobie „upamiętniania" pomocy udzielanej Żydom.

W numerze działy: Studia Getto łódzkie Sylwetki Z warsztatów badawczych Materiały Punkty Widzenia Omówienia, recenzje, przeglądy Upamiętnienia Zagłady Curiosa A w nich między innymi: Andrzej Czyżewski o getcie łódzkim w polityce historycznej Ewa Wiatr o ruchu hachszarowym w getcie łódzkim Irmina Gadowska o artystach plastykach w getcie łódzkim Sławomir Poleszak o ostatnim „wykletym" i Żydach Dziennik prażanina Viktora Hahna z łódzkiego getta Relacja Mordechaja Żurawskiego z Chełmna Ryszard Lerczynski – jedyny łódzki Sprawiedliwy Jacek Walicki o różnicach i podobieństwach archiwum getta łódzkiego i Archiwum Ringelbluma Andrzej Grzegorczyk o transportach kolejowych z getta łódzkiego do obozu zagłady Kulmhof Adriana Bryk o poczcie działajacej w getcie łódzkim Sylwetka Danuty Dabrowskiej Michał Sobelman o problemach z „listą Ładosia" Alicja Podbielska o upamiętnieniu Sprawiedliwych w Toruniu