Legenda tatr - kazimierz przerwa-tetmajer (pdf) (Estymator)

znana epopeja tatrzańska przedstawiająca, w pierwszej części („Maryna z Hrubego”) dramatyczne i tragiczne dzieje Aleksandra Kostki-Napierskiego – przywódcy powstania chłopskiego na Podhalu. Bohaterem drugiej części („Janosik Nędza Litmanowski”) jest inna historyczna postać – Janosik, który, jak głosi legenda, rabował bogatych i wspomagał biednych. Jednak, jak wyraźnie zaznacza Autor, ich losy przedstawione są w powieści w sposób dość dowolny. Są jedynie inspiracją. Wątek romansowy obu części, to dzieje Maryny i jej nieszczęśliwej miłości do wojewodzica Sieniawskiego.

Oprócz niebanalnej, obfitującej w zwroty akcji fabuły, wielkim walorem „Legendy Tatr” są drugoplanowe postacie ze świata góralskiego, kreślone z dużą swobodą, szczerością i poczuciem humoru. Ciekawe i wartościowe są też opisy codziennego życia i zwyczajów podhalańskich górali. Całość uzupełniają opisy pierwotnej przyrody, pełne powagi i pogłębionego realizmu.