Zazdrość i działalność naukowa. studium z zakresu naukoznawstwa pedagogicznego (Uniwersytet Śląski)

Jednym z motywów przedsięwzięcia badawczego stały się troska o jakość życia naukowców i jakość ich aktywności zawodowej, zwłaszcza dynamizm jednostkowego rozwoju naukowego. W badaniach o orientacji jakościowej (z wykorzystaniem metody jednostkowych przypadków wykonywanej za pośrednictwem technik: wywiadu z pracownikami naukowymi i naukowo-dydaktycznymi, a także hermeneutycznej analizy treści opublikowanych biografii i autobiografii naukowców), przedmiotem uczyniłam dogłębne poznanie opinii naukowców odnośnie do m.in.

przejawów, typów, uwarunkowań oraz uniemożliwiania zazdrości w tej grupie zawodowej. Problematyka zazdrości wraz z upływem kolejnych epok nie stała się tematem zdezaktualizowanym, wręcz przeciwnie – wciąż istotnym pod wieloma względami: społecznym, prawnym, politycznym, moralnym, religijnym czy wychowawczym.

W strukturze monografii (liczącej 250 stron) odzwierciedlają się zagadnienia niezbędne w realizacji celów badań. Buduje ją, oprócz spisu treści i części wprowadzającej (z uzasadnieniem problematyki, opisem metodologicznych oraz organizacyjnych podstaw badań i struktury monografii), siedem rozdziałów, zakończenie, bibliografia, indeks osobowy, summary, słowa kluczowe w języku polskim i angielskim, a także nota o autorce.

W rozdziale pierwszym w celu zidentyfikowania emocji zazdrości niezbędne stało się odróżnienie jej od „zawiści", „nienawiści", „chciwości". Analizy leksykalne umożliwiły też dostrzeżenie innych terminów, takich jak „współzawodnictwo", „rywalizacja", „konkurencja", „ambicja" i „aspiracje", mających pewne znaczenie w ujawnieniu genezy zazdrości.

W rozdziale drugim scharakteryzowałam typy i poziomy zazdrości. Dokonałam deskrypcji faz zazdrości nadawczej i reakcji odbiorcy na zazdrość. Rezultat refleksji nad trwałością odczuwanej zazdrości stanowi opis zazdrości krótkotrwałej i chronicznej.

Odsłonięcie mechanizmu, przyczyn i przedmiotów zazdrości w rozdziale trzecim pozwoliło zobaczyć czynniki osobowościowe, środowiskowe i sytuacyjne stanowiące istotne przeszkody w pomyślnym rozwoju zawodowym pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych.

Rozdział czwarty służył opisowi dyferencyjnemu objawów zazdrości: somatycznych, psychicznych i behawioralnych, i odsłonięciu podobieństw i różnic w ekspresji tej emocji negatywnej. W rozdziale piątym respondenci wypowiedzieli się na temat prawdopodobnych konsekwencji zazdrości dla człowieka, który jej ulega i dla doświadczającego zazdrości ze strony otoczenia społecznego.

Treść rozdziału szóstego stanowi deskrypcję wartości, dyspozycji i postaw naukowców, które są przeciwieństwem zazdrości. Zawartość merytoryczna rozdziału ostatniego – siódmego dotyczy zapobiegania emocji zazdrości i niwelowania przyzwyczajenia do odczuwania zazdrości za pośrednictwem cyklu edukacyjnego, zwłaszcza adeptów nauki.