Kontakty duchownych ze stolicą apostolską. obrazy z życia średniowiecznego kleru w dokumentach penitencjarii apostolskiej (Wydawnictwo Naukowe UMK)

Książka stanowi swoiste podsumowanie dotychczasowych zainteresowań Autora papieskimi dyspensami równocześnie z punktu widzenia ukazania aspektów prawnych, obowiązujących przy ich udzielaniu dla duchownych, jak i – a może przede wszystkim – opisu przeróżnych obszarów życia codziennego duchowieństwa, które zostały zawarte w ich treści.

Badania aspektów prawnych związanych z udzielaniem papieskich dyspens pozwoliły na pokazanie, w jaki sposób kler podchodził do tego typu dyspens w kontekście rozumienia i przestrzegania przezeń obowiązującego go prawa kanonicznego.

Rozważaniom prawnym towarzyszyły oczywiście barwne opisy przeciętniewiecznej codzienności, w którą uwikłali się duchowni. Dyspensy papieskie należą bowiem do takiej kategorii źródeł, które pokazują – poza wspomnianymi aspektami prawnymi – dużo niebanalnych i rozmaitych sytuacji z życia szeroko rozumianego średniowiecznego społeczeństwa, wzbogacając nierzadko swoją narrację istotnie atrakcyjnymi dialogami.

Książka składa się z trzech rozdziałów, z których dwa pierwsze posiadają charakter prawno-dyplomatyczny. W rozdziale pierwszym zostały omówione, w głównej mierze na podstawie dotychczasowej historiografii, geneza, organizacja i działalność Penitencjarii Apostolskiej jako jednego z trzech ważnych trybunałów Kurii Rzymskiej obok Roty Rzymskiej i Sygnatury Apostolskiej.

Został w dodatku przedstawiony rozwój systemu rezerwatów papieskich, a także działalność Penitencjarii Apostolskiej poprzez pryzmat jej organizacji, kompetencji, a także zasad obiegu dokumentów. Szczególne kompetencje tego urzędu zostały zilustrowane przykładowymi dyspensami dla polskiego duchowieństwa.

W rozdziale drugim, który ma charakter dyplomatyczny, zostały przedstawione zagadnienia źródłoznawcze: kancelaryjna typologia dyspens papieskich, ich formularze pokazane na przykładach mocnych dokumentów kierowanych do Penitencjarii.

W rozdziale tym zostały na dodatek opisane konwencje formularzowe zawarte w tych dokumentach oraz charakter i rola zamieszczanych w nich dialogów. Rozdział trzeci posiada prezentacje różnorodnych obrazów z życia codziennego duchowieństwa.

Pokazują one codzienne sytuacje, np. W klasztorach, szkołach, kancelariach i karczmach, ale także bójki i konflikty zbrojne, w których brał udział kler, czy również relacje duchownych z kobietami. Na końcu znalazł się aneks źródłowy, w którym znajduje się edycja wspomnianej wyżej prowizji papieskiej, a także przykładowe, publikowane już, dokumenty pochodzące z Penitencjarii Apostolskiej, w dodatku w tłumaczeniu na język polski.