Sądowa kontrola legalności aktów administracyjnych unii europejskiej (Wolters Kluwer Polska SA)

Tytuł Sądowa kontrola legalności aktów administracyjnych Unii Europejskiej Autor Marek Jaśkowski Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8092-030-9 linia Monografie Rok wydania 2015 liczba stron 488 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 17

Rozdział 1
Zagadnienia ogólne | str. 23

1. Problematyka kontroli kompetencji regulacyjnych na poziomie ponadnarodowym | str. 23
1.1. Prawo administracyjne a globalizacja | str. 24
1.2. Zagrożenie dla mechanizmów produktywnej kontroli | str. 27
1.2.1. Kontrola a accountability | str. 27
1.2.2. Problem niewystarczającej kontroli działań administracyjnych na poziomie międzynarodowym | str. 28
1.3. Globalne prawo administracyjne | str. 30
1.4. Koncepcja międzynarodowej władzy publicznej | str. 35
1.5. Koncepcje kontroli międzynarodowych kompetencji regulacyjnych a kontrola aktów Unii Europejskiej | str. 37
2. Administracyjny wymiar funkcjonowania UE | str. 40
2.1. Pojęcie administracji publicznej | str. 40
2.2. Funkcje UE o charakterze administracyjnym | str. 42
Pojęcie "administracji europejskiej" w art. 298 TFUE | str. 45
2.3. Administracja bezpośrednia, pośrednia i wspólna; sieci administracyjne | str. 46
2.4. Świeże zarządzanie | str. 50
2.5. UE a władztwo administracyjne | str. 51

Rozdział 2
Akt administracyjny Unii Europejskiej - właściwości, procedura i skutki prawne wydania | str. 55

1. Unijne indywidualne akty administracyjne | str. 55
1.1. Uzasadnienie wyodrębnienia aktu administracyjnego jako jednej z form działania administracji | str. 55
1.2. Pojęcie aktu administracyjnego jednostkowego | str. 58
1.2.1. Akt jednostkowy a akt generalny | str. 60
1.2.2. Szczególne atrybuty aktów jednostkowych wydawanych przez organizacje międzynarodowe | str. 63
1.3. Akty administracyjne Unii Europejskiej | str. 64
Akt administracyjny a akt dotyczący skarżącego bezpośrednio i indywidualnie w rozumieniu art. 263 TFUE | str. 71
1.4. Przegląd kategorii aktów wydawanych poprzez Unię Europejską pod kątem cech aktu administracyjnego jednostkowego | str. 76
1.4.1. Rozporządzenia, dyrektywy, decyzje | str. 76
1.4.2. Akty ustawodawcze i nieustawodawcze | str. 85
1.4.3. Charakter prawny grzywien wymierzanych poprzez Komisję za naruszenie prawa konkurencji | str. 89
1.4.3.1. Stanowisko sądów unijnych | str. 90
1.4.3.2. Perspektywa EKPC (ETPC) | str. 93
1.4.3.3. Stanowisko doktryny | str. 95
1.4.3.4. Analiza | str. 98
1.5. Forma aktu administracyjnego | str. 102
1.6. Klasyfikacja aktów administracyjnych Unii Europejskiej | str. 103
1.7. Podmioty wydające akty administracyjne | str. 111
1.7.1. Instytucje | str. 111
1.7.2. Inne podmioty | str. 116
2. Gwarancje proceduralne | str. 118
2.1. Charakter procedury prowadzącej do wydania aktu administracyjnego | str. 119
2.2. Prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy | str. 122
2.2.1. Domniemanie niewinności | str. 123
2.2.2. Nemo se ipsum accusare tenetur | str. 129
2.2.2.1. Program łagodzenia sankcji (leniency) | str. 133
2.2.2.2. Orzecznictwo TS a standardy ETPC | str. 134
2.3. Prawo do zajęcia stanowiska (prawo do bycia wysłuchanym) | str. 135
2.4. Prawo dostępu do dokumentów | str. 146
2.5. Obowiązek uzasadnienia aktu | str. 147
2.6. Zagadnienie indywidualnej notyfikacji aktu | str. 153
2.7. Obowiązek załatwienia sprawy poprzez organ w rozsądnym terminie | str. 158
2.8. Zagadnienie kodyfikacji procedury administracyjnej UE | str. 161
Rezolucja Parlamentu Europejskiego zawierająca zalecenia dla Komisji w sprawie prawodawstwa dotyczącego nowoczesnania administracyjnego w Unii Europejskiej | str. 165
2.9. Podsumowanie | str. 167
3. Skutki wydania aktu administracyjnego - zasada trwałości aktu administracyjnego | str. 169
3.1. Zasada trwałości aktu administracyjnego a dopuszczalność uchylenia (cofnięcia) aktu | str. 169
3.2. Ne bis in idem | str. 174
3.2.1. Treść zasady | str. 174
3.2.2. Ne bis in idem a progresywnanie przed organami krajowymi | str. 176
3.2.3. Zasada ne bis in idem a innowacyjnanie przed organami państw trzecich | str. 178
3.2.4. Zbieg sankcji | str. 179
3.3. Domniemanie legalności aktu | str. 180
3.4. Zasada trwałości a sądowa kontrola aktu administracyjnego. 183
3.4.1. Niedopuszczalność obejścia art. 263 przez art. 268 TFUE | str. 184
3.4.2. Niedopuszczalność obejścia art. 263 poprzez art. 267 TFUE | str. 186
3.4.3. Niedopuszczalność obejścia art. 263 przez art. 277 TFUE (zarzut bezprawności) | str. 189

Rozdział 3
Kontrola sądowa legalności/ważności aktu administracyjnego Unii Europejskiej, jej mechanizmy i zakres | str. 194

1. Zagadnienia ogólne | str. 194
1.1. Sąd właściwy | str. 194
1.2. Rodzaje progresywnań dotyczących ważności aktów administracyjnych Unii Europejskiej | str. 195
1.2.1. Skarga bezpośrednia | str. 196
1.2.2. Procedura prejudycjalna | str. 197
1.2.3. Odwołania od kar | str. 197
1.3. Pojęcie sądowej kontroli administracji, kontrola sądowa a nadzór | str. 198
1.4. Funkcje (cele) kontroli sądowej | str. 201
1.5. Przedmiot ochrony i czynna legitymacja procesowa | str. 202
1.6. Przedmiot zaskarżenia | str. 203
2. Zasada efektywnej ochrony sądowej | str. 205
2.1. Znaczenie zasady | str. 205
2.2. Uzasadnienie aktu jako warunek kontroli sądowej | str. 206
2.3. Dopuszczalne ograniczenia prawa do sądu | str. 207
3. Mechanizmy sądowej kontroli legalności/ważności aktów administracyjnych | str. 208
3.1. Skarga o unieważnienie aktu (art. 263 TFUE) | str. 208
3.1.1. Przedmiot skargi | str. 208
Przedmiot skargi w ramach WPZiB | str. 215
3.1.2. Legitymacja procesowa | str. 215
3.1.2.1. Bierna legitymacja procesowa | str. 215
3.1.2.2. Czynna legitymacja procesowa | str. 217
3.1.2.3. Legitymacja czynna w ramach WPZiB | str. 229
3.1.3. Terminy na wniesienie skargi | str. 230
3.1.4. Skarga o unieważnienie a inne skargi | str. 233
Skarga na zaniechanie a skarga o unieważnienie | str. 235
3.1.5. Zakres kontroli | str. 237
3.1.5.1. Zakres kontroli ex officio | str. 237
3.1.5.2. Kompetencja sądów unijnych do oceny legalności aktów wydanych w celu wykonania rezolucji RB ONZ | str. 239
3.1.5.3. Kontrola ustaleń faktycznych | str. 242
3.1.6. Podstawy unieważnienia | str. 245
3.1.6.1. Brak kompetencji | str. 246
3.1.6.2. Naruszenie istotnego wymogu proceduralnego | str. 249
3.1.6.3. Naruszenie traktatu albo jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego użytkowaniem | str. 253
3.1.6.4. Nadużycie władzy | str. 254
3.1.6.5. Podstawy unieważnienia aktu administracyjnego a niewłaściwe administrowanie (ang. Maladministration, fr. Mauvaise administration) | str. 255
3.1.7. Skutki wyroku | str. 258
3.1.7.1. Res iudicata | str. 258
3.1.7.2. Skutki uznania skargi za zasadną | str. 262
3.1.7.3. Akt nieistniejący | str. 269
3.1.7.4. Konsekwencje oddalenia skargi | str. 271
3.2. Kontrola ważności aktów administracyjnych Unii Europejskiej w ramach procedury pytań prejudycjalnych | str. 272
3.2.1. Sąd krajowy a przeciwdziałanie obejściu terminów przewidzianych w art. 263 poprzez zastosowanie art. 267 TFUE | str. 273
3.2.2. Obowiązek zwrócenia się z pytaniem w przedmiocie ważności aktu | str. 275
3.2.3. Przedmiot kontroli | str. 280
Pytania prejudycjalne w ramach WPZiB | str. 284
3.2.4. Podstawy nieważności aktu | str. 284
3.2.5. Intensywność kontroli | str. 284
3.2.6. Pytanie prejudycjalne a zakres autonomii Trybunału Sprawiedliwości | str. 285
3.2.7. Skutek orzeczenia prejudycjalnego w przedmiocie ważności | str. 289
Ograniczenie skutków wyroku w czasie | str. 292
3.3. Podsumowanie | str. 294
4. Poszanowanie zasad ogólnych prawa unijnego jako kryterium legalności aktu administracyjnego | str. 297
4.1. Zagadnienia ogólne | str. 297
4.2. Zasada legalizmu | str. 297
4.2.1. Pojęcie zasady legalizmu w prawie UE | str. 297
4.2.2. Zasada legalizmu a inne zasady | str. 299
4.3. Zasada ochrony zaufania | str. 302
4.3.1. Zasada ochrony zaufania a zasada pewności prawa | str. 303
4.3.2. Zasada ochrony zaufania a zasada ochrony praw nabytych | str. 303
4.3.3. Natychmiastowy skutek prawa UE a zasada ochrony zaufania | str. 305
4.3.4. Przesłanki ochrony zaufania | str. 307
4.3.4.1. Zachowanie organu jako źródło pragnień | str. 307
4.3.4.2. Uzasadniony charakter pragnień | str. 311
4.3.4.3. Granice ochrony - nadrzędny interes publiczny | str. 324
4.3.5. Zasada ochrony zaufania a obowiązek zwrotu pomocy publicznej | str. 325
4.3.6. Proceduralny wymiar zasady ochrony zaufania | str. 328
4.4. Zasada niedziałania prawa wstecz | str. 330
4.4.1. Treść zasady | str. 330
4.4.2. Właściwe/pozorne działanie prawa wstecz | str. 331
4.4.3. Wytyczne a zakaz działania prawa wstecz | str. 333
4.4.4. Obowiązek uzasadnienia działania prawa wstecz | str. 337
4.5. Zasada proporcjonalności | str. 337
4.5.1. Treść zasady | str. 337
4.5.2. Zakres kontroli | str. 339
4.5.2.1. Model kontroli | str. 342
4.5.2.2. Celowość środka a ciężar dowodu | str. 344
4.5.2.3. Kontrola aktów ingerujących w sferę praw podstawowych | str. 346
4.5.3. Zasada proporcjonalności a sankcje za naruszenie prawa Unii Europejskiej | str. 347
4.5.4. Podsumowanie | str. 350
4.6. Zasada równego traktowania (zasada niedyskryminacji) | str. 351
4.6.1. Treść zasady | str. 351
Uzasadnione odmienne traktowanie | str. 352
4.6.2. Zasada równego traktowania a akty generalne | str. 352
4.6.3. Zasada równego traktowania a akty indywidualne | str. 354
Zasada równego karania | str. 354
4.6.4. Zasada równego traktowania a inne zasady | str. 359
4.6.5. Zasada równego traktowania a obowiązek uchylenia aktu | str. 359
4.6.6. Kontrola poszanowania zasady równego traktowania | str. 361
4.6.6.1. Kontrola poszanowania zasady równego traktowania w odniesieniu do aktów generalnych | str. 361
4.6.6.2. Kontrola poszanowania zasady równego traktowania w odniesieniu do aktów indywidualnych | str. 363
4.7. Zasada poszanowania praw podstawowych | str. 365
4.7.1. Podstawy prawne sądowej ochrony praw podstawowych | str. 365
4.7.2. Zakres dopuszczalnej ingerencji | str. 366
4.7.3. Sądowa kontrola legalności aktów administracyjnych UE | str. 369
4.8. Podsumowanie | str. 369
5. Kompetencje dyskrecjonalne i kontrola ich realizowania | str. 373
5.1. Pojęcie uznania, uznanie a kompetencje dyskrecjonalne | str. 374
5.1.1. Pojęcie uznania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str. 374
5.1.2. "luźne" uznanie | str. 378
5.2. Uzasadnienie marginesu uznania w zakresie wydawania aktów administracyjnych | str. 379
5.3. Granice uznania | str. 382
5.3.1. Zagadnienia ogólne | str. 382
5.3.2. Granice uznania w prawie UE | str. 384
5.3.2.1. Ograniczenia ze względu na cel działania | str. 384
5.3.2.2. Ograniczenia ze względu na metodę działania | str. 388
5.3.2.3. Ograniczenie co do formy | str. 388
5.3.2.4. Ograniczenie przez dyrektywy wyboru konsekwencji | str. 388
5.3.2.5. Zasady ogólne prawa a zakres kompetencji uznaniowych | str. 389
5.3.2.6. Ograniczenie uznania w drodze wydania wytycznych | str. 389
5.4. Sądowa kontrola realizowania kompetencji uznaniowych | str. 392
5.4.1. Kontrola proceduralna | str. 392
5.4.2. Kontrola interpretacji przepisów | str. 394
5.4.3. Kontrola ustaleń faktycznych | str. 395
5.4.4. Kontrola oceny dokonanej przez organ | str. 396
5.4.4.1. Granice kontroli sądowej kompetencji uznaniowych - kryterium "oczywistego błędu" | str. 396
5.4.4.2. Granice kontroli sądowej - formuła Tetra Laval | str. 400
5.4.5. Ciężar dowodu | str. 406
5.5. Kontrola uznania w zakresie wymiaru grzywien | str. 407
5.6. Kontrola kompetencji uznaniowych a zasada efektywnej kontroli sądowej | str. 407
5.7. Podsumowanie | str. 412

Podsumowanie | str. 415

Literatura | str. 423

Akty prawne Unii Europejskiej | str. 439

Orzecznictwo | str. 449