Wymagania dotyczące wyglądu pracownika jako ingerencja w sferę jego wolności (Wolters Kluwer Polska SA)

Tytuł wymagania dotyczące wyglądu pracownika jako ingerencja w sferę jego wolności Autor Irmina Miernicka Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8223-120-5 kolekcja Monografie Rok wydania 2020 liczba stron 336 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów.................................................................................. 15
Wstęp................................................................................................... 17
Rozdział I
Uwarunkowania wyglądu pracownika
oraz jego znaczenie dla sfery wolności pracownika.................. 29
1. Uwagi ogólne............................................................................. 29
2. Pojęcie oraz istota wyglądu zewnętrznego pracownika
i zjawisk z nim powiązanych.................................................. 30
2.1. Pojęcie wyglądu zewnętrznego oraz zakres
podmiotowy rozważań..................................................... 30
2.2. Pojęcia brandingu, employer brandingu
, a także employee brandingu................................................. 32
2.3. Pojęcie dress code’u i dress code’u pracowniczego....... 36
2.4. Znaczenie wyglądu w ujęciu pozaprawnym.................. 39
3. Przyczyny uzasadniające ingerencję pracodawcy
w wygląd zewnętrzny pracowników...................................... 49
3.1. Zapewnienie odpowiedniej jakości realizowanej
pracy i kształtowanie pożądanych postaw
wśród pracowników.......................................................... 49
3.2. Względy kulturowe i społeczne....................................... 52
3.3. Cele biznesowe i marketingowe...................................... 55
4. Wygląd zewnętrzny a sfera wolności i praw pracownika..... 57
4.1. Pojęcie oraz zakres wolności i praw pracownika.......... 58
4.2. Znaczenie wyglądu zewnętrznego w kontekście
wolności i praw pracownika............................................ 60
4.3. Międzynarodowe standardy ochrony wolności
i praw pracownika............................................................. 62
4.4. Ochrona wolności i praw pracownika
w Konstytucji RP............................................................... 66
Rozdział II
Uzasadnienie prawne możliwości ingerowania poprzez
pracodawcę w wygląd zewnętrzny pracownika.......................... 69
1. Uwagi ogólne............................................................................. 69
2. Uprawnienia kierownicze pracodawcy................................. 72
2.1. Podporządkowanie pracownika jako cecha
stosunku pracy................................................................... 72
2.2. Podporządkowanie w zakresie świadczenia pracy
a wygląd pracownika........................................................ 76
3. Oczekiwania dotyczące wyglądu zewnętrznego jako warunek
należytego realizowania pracy............................................. 78
3.1. Pojęcie i charakterystyka rodzaju pracy – uwagi
ogólne.................................................................................. 78
3.2. Obowiązek osobistego świadczenia pracy i
należytego jej realizowania poprzez pracownika........... 80
3.3. Wygląd pracownika a należyte wykonanie przez
niego zobowiązania........................................................... 82
4. Pracowniczy obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy.... 84
4.1. Obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy – uwagi
wprowadzające................................................................... 84
4.2. Dbałość o dobro zakładu pracy a wygląd
pracownika......................................................................... 88
5. Obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników............. 90
5.1. Realizacja generalnego obowiązku ochrony zdrowia
i życia pracowników.......................................................... 90
5.2. Obowiązek dostarczenia przez pracodawcę środków
ochrony indywidualnej, obuwia i odzieży roboczej..... 94
5.3. Bezpieczeństwo i higiena pracy a wygląd
pracowników...................................................................... 97
6. Uzasadnienie wymagań dotyczących wyglądu
pracownika w przypadkach szczególnych............................ 102
6.1. Obowiązek noszenia stroju urzędowego – przykłady.... 102
6.2. Obowiązek mundurowy – przykłady............................. 103
6.3. Inne przypadki szczególne............................................... 104
6.4. Uzasadnienie dla szczególnej regulacji wymogów
dotyczących wyglądu niektórych grup pracowników... 107
7. Wnioski końcowe..................................................................... 109
Rozdział III
Prawne sposoby wprowadzania wymogów dotyczących
wyglądu zewnętrznego pracownika w miejscu pracy............... 115
1. Uwagi ogólne............................................................................. 115
2. Ustawa i przepisy wykonawcze............................................... 118
2.1. Ustawa i przepisy wykonawcze jako źródło
obowiązków pracownika.................................................. 118
2.2. Przykłady wymagań dotyczących wyglądu
pracownika zawarte w przepisach prawa
powszechnie obowiązującego.......................................... 119
2.3. Zasadność wprowadzenia wymogów dotyczących
wyglądu pracownika przy pomocy ustawy
lub rozporządzenia............................................................ 122
3. Regulamin pracy....................................................................... 123
3.1. Regulamin pracy jako specyfi czne źródło
prawa pracy........................................................................ 123
3.2. Regulamin pracy jako sposób wprowadzania
wymogów dotyczących wyglądu pracowników............ 125
4. Postanowienia umowy o pracę............................................... 131
4.1. Umowa o pracę jako źródło praw i obowiązków
pracowniczych................................................................... 131
4.2. Wprowadzenie wymagań dotyczących wyglądu
pracownika do umowy o pracę....................................... 133
5. Polecenia pracodawcy i zwyczaje zakładowe....................... 136
5.1. Kształtowanie wymagań dotyczących wyglądu
pracownika w drodze polecenia pracodawcy................ 136
5.1.1. Charakterystyka polecenia pracodawcy –
uwagi ogólne............................................................ 136
5.1.2. Polecenie pracodawcy sposobem na
wprowadzenie wymagań dotyczących
wyglądu pracowników........................................... 138
5.2. Rola zwyczaju zakładowego, a także tzw. Kodeksów
prawidłowych praktyk w kształtowaniu wymagań
dotyczących wyglądu pracownika.................................. 140
5.2.1. Znaczenie zwyczaju, a także zasad współżycia
społecznego w prawie pracy.................................. 140
5.2.2. Zwyczaj zakładowy i kodeksy prawidłowych praktyk
a wygląd pracowników........................................... 143
6. Wnioski końcowe..................................................................... 145
Rozdział IV
Granice ingerencji pracodawcy w wygląd zewnętrzny
pracownika......................................................................................... 149
1. Uwagi ogólne............................................................................. 149
2. Obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika.... 150
2.1. Godność i inne dobra osobiste pracownika.................. 150
2.1.1. Pojęcie i katalog dóbr osobistych.......................... 150
2.1.2. Pojęcie godności pracowniczej............................. 153
2.2. Dobra osobiste pracownika jako granica ingerencji
w jego wygląd przez pracodawcę.................................... 157
2.2.1. Przykłady naruszeń dóbr osobistych
pracowników przez wprowadzenie
wymagań dotyczących ich wyglądu
w miejscu pracy....................................................... 157
2.2.2. Wygląd jako dobro osobiste.................................. 174
3. Obowiązek poszanowania zasady równego traktowania
i zakazu dyskryminacji............................................................ 177
3.1. Wygląd pracownika w miejscu pracy a zakaz
dyskryminacji w prawie międzynarodowym............... 177
3.2. Wygląd pracownika w miejscu pracy
a zakaz dyskryminacji w orzecznictwie
sądów amerykańskich....................................................... 179
3.2.1. Orzeczenia dotyczące ubioru pracowników....... 180
3.2.2. Orzeczenia dotyczące wagi pracowników........... 181
3.2.3. Orzeczenia dotyczące makijażu i uczesania
pracowników........................................................... 182
3.2.4. Orzeczenia dotyczące biżuterii i ozdabiania
ciała poprzez pracowników....................................... 184
3.2.5. Podsumowanie rozważań na temat
orzecznictwa sądów amerykańskich
w przedmiocie ingerencji w wygląd
pracowników........................................................... 186
3.3. Wygląd pracownika a zakaz dyskryminacji
w wybranych państwach europejskich........................... 188
3.3.1. Wygląd pracownika w miejscu pracy a zakaz
dyskryminacji w europejskim porządku
prawnym.................................................................. 188
3.3.2. Spora Brytania...................................................... 192
3.3.3. Francja i Niemcy..................................................... 195
3.4. Wygląd pracownika w miejscu pracy a zasada
równego traktowania pracowników i zakaz
dyskryminacji w polskim prawie pracy......................... 199
3.4.1. Zasada równego traktowania pracowników
i zakaz dyskryminacji w polskim prawie pracy
– uwagi ogólne......................................................... 199
3.4.2. Zasada równego traktowania pracowników
a zakaz dyskryminacji............................................ 203
3.4.3. Dyskryminacja a naruszenie dóbr osobistych
pracownika.............................................................. 204
3.4.4. Zastosowanie zasady równego traktowania
pracowników, a także zakazu dyskryminacji
do wyglądu pracownika w miejscu pracy........... 206
4. Możliwości fi nansowe pracownika jako granica
ingerencji w jego wygląd zewnętrzny.................................... 212
4.1. Obowiązek fi nansowania elementów stroju
pracownika wynikający z przepisów prawa.................. 212
4.2. Finansowanie elementów stroju niewymaganego
przepisami prawa............................................................... 214
5. Wnioski końcowe..................................................................... 219
Rozdział V
Skutki przekroczenia przez pracodawcę granic ingerencji
w wygląd zewnętrzny pracownika................................................ 227
1. Uwagi ogólne............................................................................. 227
2. Uprawnienia pracownika o charakterze niemajątkowym... 228
2.1. Uprawnienia o charakterze niemajątkowym
wynikające z Kodeksu pracy............................................ 228
2.1.1. Rozwiązanie umowy o pracę
bez wypowiedzenia poprzez pracownika................ 228
2.1.2. Nieważność postanowień umowy o pracę
albo aktów wewnątrzzakładowych........................ 232
2.1.3. Środki prawne przysługujące w razie
braku bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy..................................................... 233
2.2. Środki o charakterze niemajątkowym wynikające
z Kodeksu cywilnego i Kodeksu progresywnania
cywilnego............................................................................ 238
2.2.1. Środki przysługujące w razie naruszenia
dóbr osobistych....................................................... 238
2.2.2. Roszczenie o ustalenie istnienia stosunku
prawnego (art. 189 k.p.c.)....................................... 241
3. Roszczenia pracownika o charakterze majątkowym.......... 243
3.1. Roszczenia o charakterze majątkowym wynikające
z Kodeksu pracy................................................................. 243
3.1.1. Roszczenie o odszkodowanie z art. 18 3d k.p........ 243
3.1.2. Roszczenia majątkowe związane
z mobbingiem.......................................................... 245
3.1.3. Roszczenie o odszkodowanie w przypadku
rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia przez pracownika
(art. 55 § 1 1 k.p.)....................................................... 246
3.1.4. Roszczenia wynikające z uprawnień
w zakresie bhp......................................................... 247
3.2. Roszczenia o charakterze majątkowym wynikające
z Kodeksu cywilnego........................................................ 249
3.2.1. Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną
krzywdę.................................................................... 249
3.2.2. Odszkodowanie....................................................... 250
3.2.3. Pozostałe roszczenia wynikające z Kodeksu
cywilnego................................................................. 251
4. Zbieg skutków przekroczenia przez pracodawcę granic
ingerencji w wygląd zewnętrzny pracownika...................... 252
Rozdział VI
Konsekwencje niespełniania wymogów dotyczących
wyglądu pracownika........................................................................ 257
1. Uwagi ogólne............................................................................. 257
2. Ograniczenie dostępu do zatrudnienia................................. 258
2.1. Wygląd kandydata do pracy jako warunek
należytego realizowania potencjalnych
obowiązków pracowniczych............................................ 259
2.2. Pozostałe przypadki wymogów dotyczących wyglądu
kandydatów na pracowników.......................................... 262
2.3. Wygląd kandydata do pracy a ograniczenie dostępu
do zatrudnienia.................................................................. 264
3. Odpowiedzialność pracownicza............................................. 269
3.1. Nieprzestrzeganie wymogów dotyczących wyglądu
zewnętrznego a odpowiedzialność porządkowa
pracownika......................................................................... 270
3.1.1. Przesłanki odpowiedzialności porządkowej
i katalog dopuszczalnych kar – uwagi
wprowadzające........................................................ 271
3.1.2. Nieprzestrzeganie wymagań dotyczących
wyglądu zewnętrznego jako podstawa
odpowiedzialności porządkowej.......................... 273
3.2. Nieprzestrzeganie wymogów dotyczących wyglądu
zewnętrznego a odpowiedzialność materialna
pracownika......................................................................... 278
3.2.1. oraz przesłanki odpowiedzialności
materialnej............................................................... 279
3.2.2. Nieprzestrzeganie wymagań dotyczących
wyglądu zewnętrznego jako podstawa
odpowiedzialności materialnej............................. 284
4. Rozwiązanie stosunku pracy.................................................. 286
4.1. Rozwiązanie umowy o pracę – uwagi ogólne............... 287
4.2. Rozwiązanie umowy o pracę jako konsekwencja
nieprzestrzegania albo niespełniania wymogów
dotyczących wyglądu zewnętrznego pracownika........ 290
5. Wnioski końcowe..................................................................... 298
Zakończenie....................................................................................... 301
Bibliografi a......................................................................................... 307
Wykaz aktów prawnych................................................................... 323
Wykaz orzecznictwa......................................................................... 327