Ostaniec, czyli ostatni świadek (Jerzy W. Borejsza)

Znany w świecie historyk totalitaryzmów Jerzy W. Borejsza (rocznik 1935) jest dzisiaj ostatnim, który ocalał z dwóch rozgałęzionych niegdyś rodzin. Gdy jego najbliżsi ginęli jako Żydzi z dłoni Niemców, był drobnym dzieckiem. Nie był jeszcze pełnoletni, kiedy umarł Stalin. Już jako zawodowy dziejopis potrafił odnaleźć niedostępne dokumenty i nałożyć je na strzępy pamięci dziecka, na własne archiwum prywatne.

Jest też ostatnim, który zdążył porozmawiać z ministrami Mussoliniego i ambasadorami Stalina w krajach faszystowskich. W swej najnowszej książce opowiada pomiędzy innymi o tym, jak ten sam Rosjanin stalinizował i destalinizował ZSRR, i o tym, jak latem 1939 roku niemiecki dyplomata ostrzegał amerykańskiego polityka przed paktem Stalina z Hitlerem. Opisuje sporo wybitnych postaci polityki i nauki, które spotkał na swej drodze. Nie brakowało historycznych postaci i wśród jego bliskich. Dzieje tej rodziny stanowią ważne fragmenty historii polskiej, żydowskiej i europejskiej.

Borejsza jest świadkiem nieszablonowym. Ostańcem.

W roku 2018 rozpocząłem osiemdziesiąty czwarty

rok życia. I widzę, jak poprzez Polskę i Europę

przetacza się nawrotna fala ruchów bądź reżimów

autorytarnych. Jednym z filarów propagandy,

na których się wspierają, jest fałszowanie historii.

Prawda historyczna nieraz przestaje w takich

warunkach istnieć.

W czasie, kiedy w Polsce i w krajach naszego

regionu generuje się orwellowskie „ministerstwa

prawdy”, kiedy fałszowanie przeszłości,

czyli kłamstwo historyczne, przykrywa się

dwoma połączonymi a nieprzystającymi do

siebie słowami „polityka historyczna”, tym

bardziej poczuwam się do dania świadectwa,

nieraz ostatniego, ludziom, których znałem,