Lew, który mówi - (pdf) (Paweł Majewski)

Co mają ze sobą wspólnego Minotaur, pokaźny Cthulhu i ocean z powieści Solaris? Stanowią emblematy skrajnych form doświadczenia dostępnego umysłom ludzkim. Lew, który mówi jest książką o tym, w jaki sposób wybitni twórcy literatury XX wieku próbowali wyrazić te i inne skrajne doświadczenia w słowach zrozumiałych dla innych ludzi i na ile im się to udało.

Książka poświęcona jest problemowi Obcości. Autor stawia tezę, iż językowo-tekstowa perspektywa, w jakiej człowiek postrzega rzeczywistość, powoduje, iż liczne i różnorakie jej przejawy uznawane są za niedostępne człowiekowi i wyłączone z możliwości nawiązania relacji komunikacyjnej.

Autor omawia sposoby wyrażania skrajnych, nieraz granicznych form doświadczenia przystępnego umysłom ludzkim przy pomocy języka literackiego stosowanego w prozie europejskiej i amerykańskiej XX wieku. Analiza prowadzona jest przy użyciu narzędzi kulturoznawczych, antropologicznych, literaturoznawczych i psychoanalitycznych.

We Wstępie autor wylicza siedem rodzajów Obcości, z którymi posiadają do czynienia ludzie, przy czym cztery pierwsze dotyczą zróżnicowanych jej rodzajów w relacjach międzyludzkich, trzy ostatnie natomiast - Obcości, która oddziela ludzi od zwierząt, od myślących maszyn i od Innych, na których możemy się natknąć w Kosmosie albo w sferze istot pozaludzkich.

Tym trzem ostatnim rodzajom Obcości poświęca trzy kolejne rozdziały swojej książki. W pierwszym opisuje wybrane zjawiska kulturowe oscylujące na pograniczu „człowieczeństwa" i „zwierzęcości" – poczynając od mitologii starogreckiej i motywu Minotaura – oraz analizuje niektóre teksty literackie dotyczące specyfiki relacji komunikacyjnych między ludźmi a zwierzętami.

Rozdział drugi poświęcony jest twórczości H.P. Lovecrafta. Autora intryguje w głównej mierze technologia wywoływania przez tego pisarza lęku, która – zdaniem Majewskiego – polega w głównej mierze na wykorzystywaniu współobecności elementów świata zwyczajnego, codziennego, oraz horroru.

Trzeci rozdział dotyczy analizy Obcości w pisarstwie Stanisława Lema, zwykle na przykładzie niedużo znanego opowiadania "Inwazja" i powieści "Solaris". Publikacja adresowana jest do czytelników zainteresowanych problematyką antropologii komunikacji w powiązaniu ze współczesnymi teoriami humanistycznymi, jak "animal studies" i "posthuman studies".

The book is devoted to the issue of alienation. The author argues that the linguistic and textual perspective in which a human perceives reality makes its numerous and various manifestations be recognized as inaccessible to man and excluded from the possibility of establishing the communication relation.

He discusses the ways of expressing some extreme, often boundary experiences aby means of the literary language used in the European and American 20th-century prose. In the analysis, cultural, anthropological, literary and psychoanalytical tools are used.