Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej (Beata Gola)

Praca składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym pokazujem filozoficzne podłoże edukacji naturalnej, zwracając uwagę na rozwój filozofii organicznej i etyki środowiskowej. Poddaję analizom trzy koncepcje etyki środowiskowej: antropocentryczną, biocentryczną i holistyczną, przedstawiając poglądy ich reprezentantów i wyprowadzając z nich zbiór wartości etyki środowiskowej, a także rekonstruując systemy aksjologiczne właściwe dla etyki antropocentrycznej, biocentrycznej i holistycznej.

W rozdziale tym jest dodatkowo miejsce na przedstawienie koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz nurtu ekologii głębokiej jako filozofii i strategii realizacji wartości etyki środowiskowej. Drugi rozdział pracy pokazuje wyzwania naturalne jako obszar myślenia i działania pedagogicznego.

Dlatego na początku prezentujem ważniejsze międzynarodowe i polskie dokumenty określające zadania edukacji naturalnej w odpowiedzi na kryzys naturalny. Zamieszczam także głos pedagogów polskich począwszy od lat 80.

XX wieku, przejętych troską o środowisko przyrodnicze i wyzwania, jakie niesie XXI wiek. W rozdziale tym ukazuję zakorzenienie edukacji organicznej w pedagogice społecznej, pokazujem zakres badawczy pedagogiki organicznej, a także rozwój edukacji naturalnej w kierunku edukacji sustensywnej i globalnej w odpowiedzi na globalne wyzwania współczesnej cywilizacji.

Na końcu rozdziału przybliżam cykl kształtowania świadomości naturalnej i proekologicznych postaw w edukacji. W rozdziale trzecim opisuję tok innowacyjnania badawczego, począwszy od ustalenia problematyki, poprzez wybór podręczników do badań i ustalenia wyznaczników określania modelu edukacji ekologicznej w podręcznikach, po prezentację metody badań i konstrukcję klucza kategoryzacyjnego.

Analizuję także znaczenie programu nauczania w kontekście funkcji społecznych, jakie może on pełnić, co stanowi tło dla tworzenia programów edukacji ekologicznej. W rozdziałach czwartym, piątym i szóstym pokazujem wyniki analiz wybranych podręczników szkolnych służących edukacji organicznej pod kątem występowaniu w nich etyki środowiskowej.

W kolejnych rozdziałach prezentuję wyniki badań własnych, odpowiednio na I, II i III etapie edukacyjnym wraz z analizą podstawy programowej w interesującym mnie zakresie. Rozdział siódmy stanowi o aplikacjach etyki środowiskowej do praktyki edukacyjnej na przykładzie odkrywania organicznego porządku życia we Wrocławskiej Szkole Przyszłości i nieoficjalnej edukacji ekologicznej prowadzonej poprzez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz wszelkich Istot.

W rozdziale ósmym będącym podsumowaniem książki zamieszczam diagnozę treści formalnej edukacji ekologicznej w kontekście fundującej ją etyki środowiskowej. Całość kończy refleksja pt. Konieczność, utopia czy współczesne fiasko edukacji ekologicznej? W poszukiwaniu złotego środka.