Międzynarodowy obrót bronią konwencjonalną (Marcin Soboń)

WSTĘP Handel bronią stał się instrumentem realizacji polityki państwa. Należy go postrzegać jako komponent szerszej koncepcji geostrategicznej, której celem jest zabezpieczenie interesów państwa oraz jego sojuszników.

W sporej mierze stanowi także zabezpieczenie interesów ekonomicznych, które łączą się z działalnością przedsiębiorstw zbrojeniowych operujących w warunkach wysokiej konkurencji funkcjonującej na wolnym rynku.

Także polityka państwa względem reglamentacji broni na poziomie międzynarodowym może mieć wpływ na dostępność broni wśród społeczeństwa, a tym samym powodować – w sytuacji braku stosownej kontroli – patologie, które mają wpływ na jego bezpieczeństwo wewnętrzne.

Należy także zwrócić uwagę na skutki negatywne związane z ekonomią przemocy stosowaną poprzez zorganizowane grupy przestępcze oraz organizacje o charakterze militarnym. Proliferacja broni klasycznej, a zwłaszcza broni typu SA/LW, ma znaczące znaczenie w kwestii zaopatrywania lokalnych konfliktów zbrojnych, co oddziałuje jednocześnie na ich trwanie, jak i eskalacje.

przez całą drugą połowę XX wieku badacze koncentrowali się na kwestii kontroli zbrojeń, dostrzegali zagrożenie, jakie niesie ze sobą proliferacja broni nuklearnej. Kwestie dotyczące handlu bronią, której ze względu na zastosowaną technologię, jak również siłę rażenia, nie możemy zaliczyć do broni rodzaju ABC, zostały zepchnięte na boczny tor i postrzegane były jako sprawy drugorzędne.

Dopiero po zakończeniu tak zwanej zimnej wojny badacze skierowali swoje zainteresowanie ku rozpoznaniu nowych zagrożeń. Wśród dostrzeżonych problemów znajdowały się kwestie dotyczące dozbrajania poszczególnych państw dzięki kwitnącemu handlowi bronią, z którego największy zysk czerpały państwa dysponujące rozwiniętym przemysłem zbrojeniowym.

Obok legalnych źródeł pozyskiwania danego rodzaju broni i uzbrojenia pojawił się groźny dla bezpieczeństwa przemyt broni i technice podwójnego zastosowania. Z konsekwencji polityki państw szukających nowych rynków zbytu dla własnych przedsiębiorstw produkujących obfity asortyment broni i sprzętu wojskowego korzystały na dodatek zorganizowane grupy przestępcze oraz siatki terrorystyczne.

Warto dojrzeć, że to, co postrzegane było jako nowy problem, wcale takim nie było. Handel bronią stanowił i dalej stanowi widoczny element polityki państwa. Tak było w czasie zimnej wojny, gdy dwa bloki prześcigały się w wydatkach asygnowanych na zbrojenia oraz we wspieraniu sojuszników posiadanych zarówno poprzez Stany Zjednoczone, jak Związek Radziecki na całym świecie.

Od Ameryki Łacińskiej początkując, poprzez Afrykę, Europę, a na Azji kończąc, dostarczano broń tam, gdzie miała ona znaczenie pokaźne z punktu widzenia geostrategicznego. Ta sama broń była następnie odsprzedawana i stosowana w przeprowadzanych zamachach stanu, wojnach domowych czy ludobójstwie, jakie dotknęły jednocześnie Afrykę, Europę, jak i Azję.

Polityka państwa w zakresie handlu bronią nic nie straciła na znaczeniu i jest dzisiaj jednakowo ważna, jak dawniej. Broń nadal stanowi instrument realizacji polityki państwa, a jej eksport bądź import powinniśmy postrzegać w kategoriach strategicznych.

dzisiaj bardziej niż w okresie bipolarnego konfliktu ta nad wyraz delikatna materia, posiadająca wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne państwa,dodatkowo modelująca je na płaszczyźnie międzynarodowej, funkcjonuje w ramach z zasady wolnego rynku.

przez to kwestie dotyczące prawa do samoobrony i posiadania broni przestają ograniczać się do określonych narodów, którym zarzucono promowanie tak zwanej kultury broni. Kwestie liberalizacji prawa dostępu do niej są dyskutowane na całym świecie i zamieniają się w globalną debatę między producentami broni, państwem i społeczeństwem.

Analiza problematyki związanej przeważnie z aspektami społecznymi skłania do refleksji nad postrzeganiem broni jako narzędzia, które może sprowadzić zagrożenie. Nieraz bowiem w toku prowadzenia pracy badawczej autor dochodził do wniosku, iż o dużo częściej w wyobrażeniach dotyczących używania broni dominują kwestie powiązane z debatą dotyczącą praw do jej posiadania i roli społecznej, jaką ona pełni w społeczeństwach, w których nastąpiło szerokie jej nagromadzenie i upowszechnienie.

Widać bowiem w poszczególnych publikacjach postawę autora wobec omawianej kwestii, co widoczne jest w interpretacji negatywnych zjawisk związanych z proliferacją broni. Merytoryczna debata na temat kontroli broni prowadzona jest przeważnie w środowisku naukowym, należy zgodzić się jednak z twierdzeniem, iż eksplozja zainteresowania tematem w społeczeństwach państw zachodnich wywoływana jest przeważnie chwilowym kryzysem poczucia bezpieczeństwa, które zaburzone jest incydentami związanymi z jej zastosowaniem.

Każdy przypadek nagłośniony w mediach wywoływał powrót do debat o problemie jej nagromadzenia w zachodnich społeczeństwach i oscylował wokół problemu zagrożeń z tego powodu wynikających. Podobne dyskusje miały miejsce w przypadku afer związanych z nielegalnym handlem bronią bądź z przypadkami sprzedaży broni do krajów, gdzie broń może wywołać negatywne skutki w społeczeństwie bądź zagrozić stabilności całego regionu