Systemy penitencjarne państw skandynawskich na tle polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej (Monika Płatek)

Tytuł Systemy penitencjarne państw skandynawskich na tle polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej Autor Monika Płatek Język polski Wydawnictwo Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-235-1896-9 Rok wydania 2007 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 502 Format pdf Spis treści Podziękowania 13 Wykaz skrótów 15 Rozdział 1. Systemy penitencjarne państw skandynawskich – wprowadzenie 17 1.1. Nie tylko żart 17 1.2. Przedmiot pracy 18 1.3. Metoda 20 1.4. Państwa skandynawskie – ogólne dane 26 1.5. Polityka kryminalna, polityka karna i polityka penitencjarna 28 1.6. Przestępczość i reakcja na nią w Skandynawii 31 1.7. Struktura pracy 37 Rozdział 2. Instytucje symbolizujące skandynawską wspólnotę i współpracę w zakresie polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej 41 2.1. Kraje skandynawskie – idea panskandynawizmu 41 2.2. Rada Nordycka 42 2.3. Nordycka Komisja Prawa Karnego 43 2.4. Skandynawska Rada Badań Kryminologicznych 48 2.5. Skandynawskie periodyki prawa karnego, penitencjarnego i kryminologii 48 2.6. Skandynawskie Rady uniemożliwiania Przestępczości 50 2.7. Doktryna państwa dobrobytu a skandynawska polityka karna 52 2.7.1. Kolektywizm versus indywidualizm 54 2.7.2. Represyjność versus łagodność 55 2.8. Instytucja kary a przestrzeganie prawa w państwie dobrobytu 57 2.8.1. Kontrola zachowań w państwie dobrobytu – ujęcie krytyczne 60 2.8.2. Przyczyny redukcji przemocy w skandynawskich państwach welfare state 63 2.9. Wpływ globalizacji na skandynawskie polityki karne 65 2.10. Podsumowanie 71 Rozdział 3. Polityka kryminalna państw skandynawskich 75 3.1. Wprowadzenie 75 3.2. Pojęcie przestępstwa i kary w kodeksach karnych Szwecji, Danii, Norwegii i Finlandii 77 3.2.1. Szwecja 77 3.2.2. Dania 94 3.2.3. Norwegia 106 3.2.4. Finlandia 116 3.3. Prawo karne jako ultima ratio. Dekryminalizacja i kryminalizacja zachowań w Skandynawii 131 3.4. Skandynawskie debaty wokół zadań i istoty polityki kryminalnej – podsumowanie 135 Rozdział 4. Skandynawska polityka karna 139 4.1. Skandynawskie ujęcie polityki karnej 139 4.1.1. Identyfikacja przestępstwa 141 4.1.2. Strażnicy porządku prawnego 144 4.2. Cele i zadania polityki karnej w Skandynawii 152 4.2.1. Przestępcy to my 153 4.3. Kryteria efektywności polityki karnej 156 4.3.1. Polityka karna wobec nowych wyzwań 158 4.3.2. Miary niepowodzenia polityki karnej 161 4.4. Znaczenie prewencji generalnej w skandynawskim modelu polityki karnej 162 4.4.1. Prewencja generalna – zobowiązanie władzy do roztropnego działania 165 4.5. Podsumowanie 169 Rozdział 5. Przestępczość i przestępcy w Skandynawii 176 5.1. Statystyka przestępczości w Skandynawii na tle porównawczym 176 5.2. Miejsce kary pozbawienia wolności wśród używanych sankcji 198 5.3. Statystyczny obraz skandynawskiego więźnia 203 Rozdział 6. Polityka penitencjarna państw skandynawskich – ewolucja zadań i celów kary pozbawienia wolności 208 6.1. Polityka penitencjarna państw skandynawskich – wprowadzenie 208 6.2. Więzienie – soczewka procesów społecznych: władza, empatia i resocjalizacja 210 6.2.1. Więzienie jako instrument sprawowania władzy 210 6.2.2. Więzienie jako wyraz społecznej solidarności i empatii 215 6.2.3. Więzienie jako instrument cywilizowania stosunków społecznych 218 6.2.4. Spór o pierwotny cel kary – korzyści materialne czy poprawa sprawcy 222 6.3. Ewolucja zadań kary pozbawienia wolności 227 6.3.1. Retrybucja 227 6.3.2. Terapia i resocjalizacja 229 6.3.3. Sprawiedliwa odpłata – just desert 232 6.3.4. Rezygnacja z kar nieoznaczonych i przymusu poprawy 233 6.3.5. Warunki powstania i efekty uwięziennienia oraz sposoby przeciwdziałania im 236 6.3.6. W kierunku normalizacji 242 6.3.7. Normalizacja wykonania kary pozbawienia wolności 249 Rozdział 7. Historyczno-obyczajowe determinanty polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej w Skandynawii 260 7.1. Źródła specyfiki skandynawskiego systemu penitencjarnego 260 7.2. Polityczny kontekst skandynawskich systemów penitencjarnych 261 7.2.1. Początki więziennictwa 261 7.2.2. Historyczne źródła równości i sprawiedliwości społecznej w Skandynawii 275 7.2.3. Służebna funkcja prawa 282 7.3. Obyczajowy (społeczno-kulturowy) aspekt rozwoju skandynawskich systemów penitencjarnych 285 7.3.1. Protestantyzm 286 7.3.2. Edukacja 289 7.3.3. Administracja państwowa 293 7.4. Prawno-akcjologiczny aspekt rozwoju skandynawskich systemów penitencjarnych 298 7.5. Podsumowanie 306 Rozdział 8. Szwedzki system penitencjarny 309 8.1. Szwecja – penitencjarna Mekka 309 8.2. Misja szwedzkiej służby penitencjarnej 314 8.3. Zakłady karne w Szwecji. Więzienia i więźniowie 315 8.3.1. Od „wyludnić więzienia" do „wychodzi udoskonalony" 318 8.4. Organizacja systemu korekcyjnego w Szwecji 320 8.5. Ustawowa regulacja wykonania kary więzienia w Szwecji 322 8.5.1. Nieizolacyjne formy przeciwdziałania krzywdzącości kar izolacyjnych 323 8.5.2. Instytucjonalne metody eliminacji zgubnych efektów uwięzienia w systemie penitencjarnym 326 8.6. Przykłady mocnych rozwiązań penitencjarnych – elektroniczny monitoring. Wirtualne więzienie przyszłości 331 8.7. Podsumowanie 334 Rozdział 9. Duński system penitencjarny 335 9.1. Dania – rozciągliwość i szacunek dla prawa 335 9.2. Misja duńskiej służby penitencjarnej 338 9.3. Ustawowe zasady wykonania kary pozbawienia wolności w Danii 340 9.4. Organizacja i zadania duńskiej Służby Więziennictwa i Probacji 352 9.5. Duńskie zakłady karne 354 9.6. Przykłady solidnych rozwiązań penitencjarnych w Danii 357 9.6.1. Otwarte zakłady karne w Danii 357 9.6.2. Herstedvester – zamknięty zakład karny 360 9.6.3. Ringe – zamknięty zakład karny 372 9.7. Podsumowanie 376 Rozdział 10. Norweski system penitencjarny 378 10.1. Norwegia – penitencjarna zmiana warty 378 10.2. Misja norweskiej służby penitencjarnej 379 10.3. Rozwój instytucji izolacyjnych w Norwegii 382 10.4. Ustawowa regulacja wykonania kary pozbawienia wolności w Norwegii 384 10.5. Organizacja i zadania norweskiej Służby Więziennictwa i Probacji 389 10.6. Norweska statystyka więzienna 392 10.7. Norweskie zakłady karne 394 10.8. Przykłady mocnych rozwiązań programów penitencjarnych 396 10.8.1. Ullersmo – zamknięty zakład karny 396 10.8.2. Kroksrud – otwarty zakład karny i kwestia narkotyków 398 10.9. Podsumowanie 399 Rozdział 11. Fiński system penitencjarny 401 11.1. Finlandia – miejsce na skali przemian 401 11.2. Rozwój instytucji izolacyjnych w Finlandii. Brzemię historii – wpływ szwedzkiej i rosyjskiej zależności na fińską politykę karną 407 11.2.1. Deportacje na Syberię w fińskim systemie karnym 409 11.2.2. Przyczyny stosunkowej bezkompromisowości fińskich kar 413 11.3. Zakłady karne w Finlandii. Więzienia i więźniowie 415 11.4. Organizacja i zadania fińskiej Służby Więziennictwa i Probacji 420 11.5. Misja fińskiej Służby Więziennictwa i Probacji 425 11.6. Ustawowe zasady wykonania kary pozbawienia wolności w Finlandii 426 11.7. Przykłady mocnych rozwiązań penitencjarnych w Finlandii 431 11.7.1. Więzienie zamknięte Hämeenlinna, oddział zewnętrzny Vanaja i obóz pracy Ojoinen 432 11.8. Podsumowanie 437 Rozdział 12. Skandynawska lekcja 440 12.1. Penitencjarny system skandynawski – jedność czy wielość systemów 440 12.2. Fenomen skandynawskiej stosunkowej łagodności systemu penitencjarnego 442 12.3. Źródła stabilności systemu 444 12.4. Zmiany w populacji więziennej w państwach skandynawskich od połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku 450 12.5. Skandynawskie przesłanie 454 Bibliografia 461 Summary 485 Indeksy 490