Niepokoje wychowanka törlessa (Robert Musil)

Powieść Niepokoje wychowanka Törlessa to wnikliwe studium relacji międzyludzkich, które zadaje fundamentalne pytania o źródła przemocy i w stanowczo przejmujący sposób opisuje mechanizmy manipulacji człowiekiem. Akcja powieści rozgrywa się w czasach monarchii austro-węgierskiej w szkole kadetów dla chłopców z „korzystnych domów” i pokazuje wewnętrzne zmagania wrażliwego wychowanka, zmuszonego stawić czoło szkolnej rzeczywistości. Konflikty między uczniami, a także perwersyjne zachowania, kryjące się za fasadą elitarnego internatu, niepokoją, dręczą, a zarazem fascynują Törlessa. Dwaj liderzy klasowi szantażują Basiniego, słabszego ucznia przyłapanego na niewiele znaczącej kradzieży. Straszą, że ujawnią jego przewinienie wobec całej klasy i nauczycieli. Trzymają go w szachu i wymagają coraz pokaźniejszej uległości. Törless jest dostatecznie silny i inteligentny, żeby nie poddać się dominacji zwyrodniałych moralnie kolegów, lecz na tyle słaby, by nie przeciwstawiać się ich działaniom. Wciągnięty w spisek, staje się współuczestnikiem przeprowadzonego przez nich samosądu nad upatrzoną ofiarą...