Pedagogika o systematyzacji treści kształcenia (Artur Stachura)

Współczesny człowiek żyje w warunkach nieprzerwanych zmian, gdzie zwłaszcza środowisko informacyjne ulega wzrastającej złożoności. Coraz częstszym problemem jest zjawisko „cyfrowego podzielenia" – nienadążania części społeczeństwa za zmianami, jakie się w nim dokonują. Naczelnym zadaniem pedagogiki powinno być zatem określenie modelu zezwalającego na przygotowanie kolejnych pokoleń do udanego, społecznego współżycia. W rozważaniach nad tym zagadnieniem pomocna okazuje się teoria systemów, polegająca na analizowaniu struktury rzeczywistości w ujęciu hierarchicznym, tj. Działaniu w szczególnie złożonych strukturach przez ich sprowadzenie do struktur prostych. Zwracał na to uwagę Kartezjusz, uznając,wspaniała wiedza jest siecią ( systemem ogniw ), a nie prostym ciągiem ( łańcuchem ) stwierdzeń. „Głównym motywem tej książki jest przekonanie, iż umiejętność myślenia systemowego to jedna z kluczowych cech współczesnego człowieka. Jeżeli nurt zmian cywilizacyjnych utrzyma się w przyszłości, to własności te będą coraz bardziej potrzebne do funkcjonowania. Dlatego uważam,potrzebne jest włączenie zdolności myślenia systemowego do struktury celów wychowania, i to nie tylko wychowania instytucjonalnego,przede wszystkim do przekazywania przez kulturę wzorca człowieka, rozwijającego się samodzielnie przez całe życie". Materiały dopełniające do książki przystępne są na stronie: bolek.ped.univ.szczecin.pl/stachura

Tytuł Pedagogika O systematyzacji treści kształcenia Autor Artur Stachura Język polski Wydawnictwo Impuls ISBN 978-83-7850-135-0 Rok wydania 2012 Kraków Wydanie 1 ilość stron 194 Format pdf Spis treści Wstęp 9

Część I
Systemowa struktura umysłu
jako podstawa planowania cyklu kształcenia
Rozdział 1
Pojęcie systemu w świetle ogólnej teorii systemów
i jego zastosowanie w pedagogice 17
1.1. Pojęcie i struktura systemu 17
1.2. Rodzaje systemów 19
1.3. System teoretyczny a system potężny 21
1.4. Zastosowanie teorii systemów w pedagogice 22
1.5. Człowiek jako system 23
1.6. Systemowe ujęcie cyklu kształcenia 24

Rozdział 2
Pojęcie jako kategoria epistemologiczna, psychologiczna i dydaktyczna 29
2.1. Pojęcie jako kategoria epistemologiczna 30
2.2. Pojęcie jako element struktury umysłu 33
2.3. Pojęcie jako składnik treści kształcenia 40

Rozdział 3
System pojęć w umyśle człowieka i jego reprezentacja (ujęcie statyczne) 43
3.1. Relacje między pojęciami 44
3.2. Hierarchiczna struktura systemu pojęć 49
3.3. System pojęć a działanie 51
3.4. Zapis i prezentacja systemu pojęć. Znaczenie wizualizacji 52

Rozdział 4
Operacje umysłowe na systemie pojęć –
myślenie systemowe (ujęcie dynamiczne) 59
4.1. Pojęcie myślenia systemowego 61
4.2. Elementy myślenia systemowego: operacje na systemie pojęć 62
4.3. Myślenie dywergencyjne i twórcze a myślenie systemowe 65

Rozdział 5
Określanie celów kształcenia na statycznych i dynamicznych własnościach
systemu pojęć 69
5.1. Model cyklu wychowania 69
5.2. Wychowanie jako proces komunikacji 70

Rozdział 6
Zasada systemowości rozwoju człowieka 75
6.1. Własności procesu naturalnego rozwoju człowieka 75
6.2. Refleksja nad systemem edukacyjnym w świetle własności
rozwoju człowieka???80

Część II
konstrukcja usystematyzowanych zasobów treści
i ich użycie w procesie kształcenia
Rozdział 7
Systemowe rozumienie pojęć poprzez ucznia jako cel kształcenia 85
7.1. Cel kształcenia: możliwe sposoby definiowania 85
7.2. Klasyczne teorie konstruktywizmu dydaktycznego i ich krytyka 88
7.3. Uzupełnienie postulatów konstruktywizmu 91
7.4. Cel systematyzacji treści kształcenia 93
7.5. Pożądane własności usystematyzowanego zasobu
treści kształcenia 94

Rozdział 8
Treści kształcenia jako komponent warunków kształcenia 97
8.1. Systematyzacja treści kształcenia 98
8.2. Procedura systematyzacji treści kształcenia 99
8.3. Etapy systematyzacji treści?102
8.4. Składniki zasobu treści i ich parametry 106
8.5. Użycie usystematyzowanego zasobu treści w kształceniu 107
8.6. Prezentacja usystematyzowanej treści kształcenia 109
8.7. Wizualizacja struktury treści 110
8.8. Graf jako forma prezentacji struktury treści kształcenia 112
8.9. Konstruktywistyczne podejście do odbioru treści: hipertekst 116
8.10. Linearność przekazu a wielowymiarowość struktury treści 117
8.11. Budowa systemowego zasobu treści kształcenia 119

Rozdział 9
Warunki kształcenia związane z własnościami ucznia 121
9.1. Struktura posiadanego systemu pojęć i jej diagnozowanie 123

Rozdział 10
Sposób podawania usystematyzowanej treści kształcenia 149

Rozdział 11
Sposób diagnozy cyklu kształtowania systemu pojęć 155
11.1. Charakterystyka ilościowa działań studenta
z usystematyzowanym zasobem treści 155
11.2. Zmienne opisujące działania studentów 156
11.3. Działania na całym zasobie treści 157
11.4. Działania na blokach treści 159
11.5. Działania na modułach treści 160
11.6. Struktura procesu – relacje pomiędzy własnościami
części cyklu 161
11.7. Opis sposobu wykorzystania poprzez studenta
poszczególnych części zasobu –
relacje wynikające ze struktury zasobu 162

Rozdział 12
korzystnieści przebiegu cyklu
przyswajania systemu pojęć 165
12.1. Ogólna charakterystyka pracy z usystematyzowanym zasobem
treści 165
12.2. Szczegółowa charakterystyka pracy z zasobem
i jego komponentami 166

Rozdział 13
Wnioski z diagnozy cyklu kształtowania systemu pojęć 173
13.1. Wnioski dotyczące wyników diagnozy 173
13.2. Wnioski dotyczące organizacji zajęć i badania 174
13.3. Wnioski dotyczące możliwości wykorzystania i kontynuacji
badania 175

Rozdział 14
Podsumowanie 177
14.1. Postulat projektu kształcenia systemowego 177
14.2. System treści kształcenia jako element ogólnego systemu
kształcenia 178
14.3. Zasada indywidualizacji w projektowaniu
systemu kształcenia 180
14.4. Zasada ciągłości rozwoju w projektowaniu
systemu kształcenia 182
14.5. Zasada systemowości rozwoju w projektowaniu
systemu kształcenia 183
14.6. Konkluzje 184

Bibliografia 187