Kobieta epoki wiktoriańskiej tożsamość, ciało i medykalizacja (Impuls)

Autorka jako pierwsza z polskich badaczek dziejów nowożytnych, bazując na źródłach anglojęzycznych, odważyła się zmierzyć z niełatwą i dotąd w nikłym stopniu rozpoznaną w polskiej historiografii problematyką. [...] Mogę z satysfakcją stwierdzić, że [...] uczyniła to rewelacyjnie. Opiniowana praca stanowi, zgodnie z zasadami badań historycznych, zarówno opis, jak i wyjaśnienie, a z reguły samodzielną, oryginalną interpretację problemu tożsamości i cielesności kobiet w wiktoriańskiej Anglii, ale - jak z badań wynika - nie tylko. Jako podstawę źródłową prezentowanych ustaleń Autorka wykorzystała anglojęzyczne teksty pisane: literaturę piękną, filozoficzną, moralizatorską, poradniki lekarskie, higieniczne, prawidłowego wychowania, publicystykę i ikonografię. Są to źródła nie tylko o bogatej zawartości merytorycznej, ale też różne. [...] Autorka swobodnie się nimi posługuje, wychodząc poza opisy na rzecz wyjaśnień i interpretacji. To także świadczy o umiejętnościach stricte naukowych badaczki. [...] Opiniowana praca jest wręcz genialnie osadzona w anglojęzycznej literaturze przedmiotu, co w polskiej historiografii, zajętej przede wszystkim rodzimymi dziejami, nie jest zjawiskiem częstym. Między innymi dlatego książka Agnieszki Gromkowskiej-Melosik będzie w naszej historiografii dziełem unikatowym i inspirującym. Z recenzji prof. Zw. Dr. Hab. Krzysztofa Jakubiaka Książka składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy z nich, którego tytuł nawiązuje do obrazu Une leçon clinique a la Salpetriere, prezentuje związki między społecznymi budowami kobiecości w epoce wiktoriańskiej a medycyną tego okresu. Rozdział drugi poświęcony jest represjonującej roli ideologii i praktyki macierzyństwa, trzeci - tak samo represywnym i prowadzącym do podporządkowania pań wiktoriańskich - dominującym konstrukcjom ciała i seksualności kobiecej. Druga część tytułu rozdziału czwartego dobrze odzwierciedla jego treść - "determinizm biologiczny i intelektualne poddaństwo pań". Z kolei w piątym rozdziale prezentujem histerię i chlorosis - formy konstruowania patologicznej, "chorobowej" kobiecości w tym okresie. W rozdziale szóstym podejmuję krótką próbę analizy źródeł historycznych, a także uogólnienia wnios­ków płynących z narracji przeprowadzonych w poszczególnych rozdziałach... Prezentowana książka stanowi zbiór tekstów poświęconych wybranym dyskursom kobiecości w epoce wiktoriańskiej. Wyłaniający się z nich wizerunek kobiety nie pretenduje do miana całościowego czy nawet wielokontekstowego. Jestem świadoma, że epoka wiktoriańska - wyznaczona oficjalnie poprzez daty narodzin i śmierci królowej Wiktorii (1837-1901) - była wewnętrznie najróżniejsza zarówno w aspekcie czasowym, jak i przestrzenno-geograficznym. Dyskursy kobiecości zmieniały się poprzez dekady XIX wieku, choć - od razu wyrażę swoje przekonanie - w wyjątkowo niewielkim stopniu na płaszczyźnie społeczno-kulturowych relacji pomiędzy kobietami i mężczyznami. W pewnym, ale także niewiele znaczącym zakresie można jeszcze obserwować odmienności w zależności od tego, czy bierze się pod uwagę Anglię, czy Stany Zjednoczone (względnie - co niekiedy czynię w swych tekstach - Australię albo nawet Francję, z tym jej historycznym odpowiednikiem epoki wiktoriańskiej, jakim była La Belle Époque). (Nie)akceptowane wersje i rodzaje kobiecości różniły się natomiast niezaprzeczalnie w odniesieniu do przeróżnych klas czy warstw społecznych, a pozostawały relatywnie jednostajne w przypadku pań z wyższych klas społecznych, które są obiektem mojego zainteresowania w tej książce. Jestem więc całkowicie świadoma, iż obraz, który wyłania się z moich narracji, jest na pewno przynajmniej do pewnego stopnia jednostronny - jednocześnie w kontekście doboru analizowanych problemów, jak i grupy społecznej, która była przedmiotem mojego zainteresowania. Nie miałam jednak aspiracji do pokazania całości obrazu...