Heterotopie dziecięcego uchodźstwa syryjczycy w libanie

,,(Jest) to niebanalne poznawczo studium społeczno-kulturowe poświęcone losom syryjskich uchodźców. Materiał empiryczny do publikacji Autorka zbierała w 2017 roku w Libanie (...). Uczyła języka angielskiego w mieście Zahle w szkołach dla uchodźców z Syrii.

Na podstawie materiałów zbieranych metodycznie w trakcie pobytu, z reguły wywiadów jakościowych, powstało studium terenowe o obszernym potencjale informacyjnym, poglądowym i wizualnym (oprócz tekstu kanałem przekazu informacyjnego są zdjęcia).

Rozdziały wprowadzające (...) świadczą o świetnym przygotowaniu teoretycznym Autorki, wielkiej erudycji, w szczególności o jej wiedzy z zakresu problematyki uchodźczej. Wszak to nie jest jej pierwsza praca poświęcona tym zagadnieniom (...)".

- z recenzji dr hab. Danuty Lalak,,Monografia składa się z trzech rozdziałów: teoretycznego, metodologicznego i trzeciego stanowiącego relację z badań. W pierwszym z nich dokonuję przeglądu wybranych koncepcji teoretycznych dotyczących heterotopii, miejsca i przestrzeni.

Koncepcją nadrzędną, do której się odnoszę, jest koncepcja heterotopii Michela Foucaulta. Odwołując się do charakterystyki miejsca i przestrzeni, sięgam do teorii i badań nauk społecznych i do innych koncepcji interdyscyplinarnych, ponieważ tylko w takiej perspektywie można dokonać,,oglądu" środowiska życia ludzi narażonych na przymuszoną mobilność - uchodźców.

Przywołuję wybrane koncepcje miejsca i przestrzeni w ujęciu teoretyków filozofii, historii, socjologii, antropologii, geografii, literatury, pedagogiki zajmujących się tymi zagadnieniami. Wymienię nazwiska niektórych z nich: Martin Heidegger, Michel de Certeau, Henri Lefebvre, Manuel Castells, Yi-Fu Tuan, Edward W.

Soja. Spomiędzy polskich przedstawicieli odwołuję się z zasady do Marii Mendel i jej teorii,,pedagogiki miejsca". O związkach pedagogiki z etnologią i antropologią pisze Alina Szczurek-Boruta, która uważa, że przedmiot badań pedagogicznych,,istnieje w kontekstach wkraczających w systemy pojęciowe tych nauk".

Kolejnym zagadnieniem poruszanym w tym rozdziale jest koncepcja hipernowoczesności i nie-miejsca Marca Augégo. Odwołuję się także m.in. Do poglądów Edwarda Relpha (nie-miejsce jako,,bezmiejsce"), Jerzego Kociatkiewicza i Moniki Kostery (,,puste miejsce") i do terminu blisko związanego z po­jęciem nie-miejsca - atopii.

W odczytaniu koncepcji nie-miejsca przywołuję relację pomiędzy człowiekiem a tekstem w nie-miejscu i ukazujem nie-miejsce jako nie-miasto. Rozdział ten to także próba charakterystyki problemów niepełnosprawnych uchodźców.

Odnoszę się do modeli niepełnosprawności, dokumentów międzynarodowych dotyczących niepełnosprawnych uchodźców oraz organizacji działających na ich rzecz. Rozdział drugi to rozdział metodologiczny, w którym przedstawiam ramy teoretyczne moich badań.

Dlatego najpierw dokonuję przeglądu badań jakościowych w perspektywie pedagogicznej i socjologicznej i cechuję wykorzystane przeze mnie metody, techniki i narzędzia badawcze. Pokazujem także opis grupy badawczej i czas i miejsce badań.

W rozdziale trzecim prezentuję doświadczenia syryjskich uchodźców, którzy w wyniku wybuchu wojny w 2011 roku poszukują schronienia - najpierw u rodzin w innych miejscowościach w Syrii, a potem w ościennym Libanie.

Opisuję także życie w obozie dla uchodźców oraz w innych miejscach zamieszkania - w pustostanach, kurnikach, oborach dla krów, stajniach w Zahle i w najbliższych miejscowościach. Przedstawiam doświadczenia syryjskich dzieci związane z postrzeganiem własnego miejsca zamieszkania, a także opisuję rozłączenie syryjskich rodzin na skutek uchodźstwa.

Dokonuję także charakterystyki czasu społeczno-kulturowego, kategorii czasu ilościowego, jakościowego, ludzkiego i społecznego. Przywołuję narracje syryjskich uchodźców odnoszące się do ich życia w bezpiecznej, przedwojennej Syrii.

Staram się objaśnić doświadczanie przez nich czasu w perspektywie codziennego życia w obozach dla uchodźców (jednocześnie dorosłych, jak i dzieci) i innych miejscach zamieszkania. Kolejnymi zagadnieniami poruszanymi w tym rozdziale są skomplikowane warunki życia syryjskich uchodźców w Libanie: bieda, bezrobocie, niewystarczająca pomoc ze strony organizacji międzynarodowych i pozarządowych.

W rozdziale tym ukazuję także brak lub nikłe możliwości edukacji syryjskich dzieci, relacje ze społecznością lokalną, a także problemy związane ze zdrowiem fizycznym i psychicznym uchodźców. Pokazuję również trud budowania własnego miejsca przez uchodźców i ich działania zmierzające do,,zadomowienia" się w nowym środowisku przyjmującym.

Opisuję także ich zasoby społeczne, informacyjne i religijne. W rozdziale tym odwołuję się na dodatek do narracji uchodźców na temat ich wizji, planów i marzeń na przyszłość. W podrozdziałach poświęconych niepełnosprawnym uchodźcom, a także życiu syryjskich uchodźców w Libanie odwołuję się do literatury anglojęzycznej, ponieważ w polskiej literaturze jest niewiele informacji na ten temat (najczęściej są to materiały prasowe).

W 2013 roku, w czasie prowadzenia badań pedagogicznych w Winnipeg (Kanada), przeprowadziłam kwerendę w bibliotece Uniwersytetu Manitoba (Slavic Collection Elizabeth Dafoe Library). Kwerendy dokonałam także w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie dzięki uzyskanemu grantowi: Grant Polonia Aid Foundation Trust (Londyn).

Z kolei w 2014 roku, w czasie dwumiesięcznego pobytu, jako profesor wizytujący na Uniwersytecie w Oksfordzie w obszernej Brytanii (Refugee Studies Centre, Oxford Department of International Development, University of Oxford), zapoznałam się z literaturą przedmiotu w Bibliotece Bodleian (Bodleian Library), gdzie zebrałam materiały (artykuły, monografie, dokumenty, raporty) dotyczące tych zagadnień".