Między Wschodem a Zachodem. Prawosławie i unia (t. XI) - Kuczyńska Marzanna

Autorzy przedstawiają pozostała ruską kulturę ziem Rzeczypospolitej – zarówno prawosławną, jak i unicką – w aktywnym związku z kulturą polsko-łacińską i z procesami zachodzącymi w prawosławiu po upadku imperium bizantyńskiego i w obliczu rosnącej potęgi Moskwy.

Nie zrywając więzi duchowej i artystycznej z pozostałą częścią kultury prawosławnej, rozwijającej się na obszarze państw moskiewskiego, tureckiego, weneckiego, austriackiego i na ziemiach rumuńskich, Rusini – obywatele I Rzeczypospolitej – potrafili twórczo zastosować zaistniałe możliwości rozwoju, przy jednoczesnym dochowaniu wierności tradycji wschodniochrześcijańskiej.

dzięki czemu kultura cerkiewnosłowiańska i ruska stanowi nieodłączną część wspólnego dziedzictwa wielonarodowego państwa polsko-litewskiego, ale także stanowczo urozmaica i wzbogaca kulturę Europy Środkowej i Wschodniej i całego obszaru bizantyńsko-słowiańskiego.

w przypadku wielu zagadnień ustalenia badawcze wskazują na potrzebę zmiany dominującego postrzegania kultury ruskiej w kategoriach odmienności i kwestionują zasadność pojęcia bariery cywilizacyjnej nie tylko w odniesieniu do kultury unickiej, ale także do konwencjonalnej kultury prawosławnej.

Dwunastotomowa kolekcja monografii „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości" demonstruje dziedzictwo kulturowe XV-XVIII wieku jako niepodzielną, ale oryginalną część kultury europejskiej.

Celem badawczym jest rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i religijnych oraz ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym oryginalnej struktury aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych.

Teksty kultury są badane w perspektywie wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje literacko-estetyczne, polityczne, religijne.

W aktywnym dialogu kultura Rzeczypospolitej przejawia nie tylko chłonność na nowe idee, ale także kreatywność i dynamikę działania na obszarze Europy.