Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego.. - Jan Kil - książka (Elipsa Dom Wydawniczy)

Autor dokonuje analizy udziału czynnika społecznego w formie ławników w kompilacji składu sądu w polskim procesie karnym. Udział czynnika społecznego w składach orzekających w sprawach karnych został ukazany w szerszej niż tylko karnoprocesowej perspektywie normatywnej.

Wywody stricte karnoprocesowe zostały uzupełnione rozważaniami natury historycznoprawnej, ustrojowej i aksjologicznej. Analizie poddano ewolucję regulacji karnoprocesowej poświęconej udziałowi czynnika społecznego w orzekaniu, począwszy od regulacji obowiązującej w okresie II Rzeczypospolitej, przez ustawodawstwo doby PRL, na zmianach mających miejsce już pod rządami kpk z 1997 r.

kończąc. Odrębne rozważania poświęcono kwestiom ustrojowym, dotyczącym statusu i sposobu powoływania ławników, jak dodatkowo ich pozycji prawnej. Analizie poddano także udział ławników w poszczególnych składach orzekających w procesie karnym.

Główna teza rozprawy sprowadza się do konstatacji, iż pożądany sposób kompozycji składu sądu w procesie karnym winien realnie szeroko uwzględniać zasadę kolegialności oraz zasadę udziału czynnika społecznego w orzekaniu.

W kontekście powyższego kolegialność działania sądu w procesie karnym należy uznać za formę bardziej demokratyczną od działania jednoosobowego. W dodatku kolegialność w pokaźniejszym stopniu zapewnia wszechstronną ocenę sprawy, jak ponadto wyjątkowo podciąga autorytet i przekonywalność wydawanych decyzji, zwiększa ona niezawisłość organu sądowego, urealnia instytucję zdania odrębnego czy również narady sędziowskiej, jak dodatkowo sprzyja zniwelowaniu wpływu na treść decyzji cech jednostkowych sędziego, stanowiących przejaw jego wrażliwości, uczuciowości, uprzedzeń, poglądów społecznych, politycznych czy religijnych.

Udział czynnika społecznego w orzekaniu w sprawach karnych jednoczy się z kolei ze wzbogaceniem organu orzekającego o cenne doświadczenie życiowe sędziów niezawodowych, poszerzeniem perspektywy oceny faktyczno-prawnej sprawy, rozszerzeniem akceptowalności społecznej wydawanych rozstrzygnięć, wzmocnieniem kontroli społecznej nad aparatem sędziów zawodowych.