Polityka i estetyka (Wydawnictwo uniwersytetu jagiellońskiego)

W powszechnym odbiorze Jasieński to [...] albo nadwrażliwy, „lękliwy i delikatny chłopiec", który dał się zwieść naukom Marksa i oddał swe pióro na usługi radzieckiemu totalitaryzmowi, albo przeniewierca (w najkorzystniejszym razie) dokonujący „tragicznych wyborów". Sprawia to, że wspólnym elementem wielu interpretacji twórczości Jasieńskiego są wyodrębnionia na nieprzystawalność awangardy i socrealizmu, co miałoby prowadzić do wniosku, iż było jak gdyby dwóch Jasieńskich. Rozumiany w ten sposób redukcjonizm ewokuje hierarchię sztuk, w której ramach zachowawczy mimetyzm ostatnich powieści autora jawi się jako zaburzenie, skutek zgnębienia „atrakcyjna" poprzez maszynerię stalinizmu, a poetyka awangardowa z okresu jego pierwszych wystąpień jako efekt pięcia się na wyżyny artyzmu. Jestem przekonany, iż takie stawianie sprawy trywializuje zagadnienie polityczności estetyki, miast pracować na rzecz pogłębienia naszej wiedzy na temat jej materialnego i społecznego charakteru. Aby wydobyć je na pierwszy plan, badając twórczość najszczególniej znanego polskiego futurysty, należałoby porzucić osiadły punkt widzenia, zrezygnować z opowiadania o relacjach estetyki i polityki i awangardy i socrealizmu jako o linii gwałtownych zerwań czy nieciągłości i podążyć za Jasieńskim, koncentrując się na kategoriach trwania i przepływu. Nie zapominać, że przełomy także bywają skutkami mozolnych procesów. Przełom to wszak nie periodyzujące cięcie, lecz punkt na osi ciągłości, wyładowanie zakumulowanej w czasie energii.

Fragment książki

Wizerunek Brunona Jasieńskiego wydaje się symptomatycznie rozpołowiony: z jednej strony kawiarniany dandys i futurystyczny ekscentryk, z drugiej piewca radzieckiego totalitaryzmu i dogmatyczny inżynier dusz. Kasper Pfeifer nie próbuje tego obrazu zintegrować, ale skupiając się na procesach i badając przeróżne formy podskórnej jedności, zamazuje pęknięcie rozdzielające pisarza na dwie nieprzystawalne figury. Zaproponowane tu efektowne interpretacje, posiłkujące się słownikiem filozoficznym Jacques'a Rancière’a, obejmują całą twórczość pisarza, od młodzieńczych liryków po rzadko komentowane powieści tendencyjne czy socjalistyczne groteski. Umiejscowiona w perspektywie przedstawiającej głębokie powinowactwo awangardy i socrealizmu, twórczość Jasieńskiego okazuje się uporczywym poszukiwaniem takiej formuły estetycznej, która zrealizowałaby w pełni swój polityczny potencjał, czyli ukazywała możliwość radykalnej transformacji jednostki i kreśliła nową wspólnotową formę.

Z recenzji dr. Hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ

dr Kasper Pfeifer – adiunkt w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego. Zajmuje się historią i teorią awangardy, politycznością estetyki i literaturą ludową. Stypendysta Narodowego Centrum Nauki. W 2021 roku został nagrodzony stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Publikował m.in. Na łamach „Tekstów Drugich", „Pamiętnika Literackiego", „Wielogłosu", „Zagadnień Rodzajów Literackich" i „Praktyki Teoretycznej". Współpracuje z Ośrodkiem Badań nad Awangardą UJ.

Autorzy: Kasper Pfeifer
EAN: 9788323353294
Głębokość: 21.000000
ISBN: 978-83-233-5329-4
ilość stron: 300
Oprawa: Miękka ze skrzydełkami
typ: Książki
Rok wydania: 2023
seria: awangarda / rewizje
Szerokość: 160
Wydanie: 1
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wysokość: 235