Zimowe notatki o wrażeniach z lata (Mg)

Zimowe notatki o wrażeniach z lata – czy warto przeczytać, co myślał Fiodor Dostojewski o Europejczykach, po swej pierwszej podróży na Zachód? …Berlin jest niewiarygodnie podobny do Petersburga. Te same proste jak szpaler ulice, te same zapachy, te same... (ale nie będę przecież wymieniał wszelkiego, co jest takie samo!). Bożeż Ty mój, myślałem, czy warto męczyć się dwie doby w wagonie, by zobaczyć to samo, od czego umknąłem?...
Poza tym sami berlińczycy, wszyscy co do jednego, mieli takie niemieckie miny, iż nie skusiwszy się choćby na freski Kaulbacha (o zgrozo!), czym prędzej drapnąłem do Drezna, żywiąc w duszy najgłębsze przekonanie, iż do Niemca trzeba niezwykle się przyzwyczajać i iż nie będąc przyzwyczajonym, wyjątkowo trudno go znosić w obszerniejszych ilościach…
Rozsądku Francuz nie posiada, a choćby uważałby posiadanie go za największe dla siebie nieszczęście…
Wszystkie podobne, urągające cudzoziemcom zdania, nawet jeżeli się jeszcze dziś je spotyka, zawierają dla nas, Rosjan, coś nieodparcie przyjemnego… W Londynie można zo¬baczyć masy w takich wymiarach i w takich warunkach, jak nigdzie na świecie. Opowiadano mi na przykład, iż w nocy z soboty na niedzielę pół miliona robotników i robotnic wraz z dziećmi zalewa całe miasto, skupiając się specjalnie w niektórych dzielnicach, i poprzez całą noc, aż do piątej rano, święcą sabat, to jest obżerają się i upijają jak bydlęta - za cały tydzień. Wszyscy przepuszczają cały tygodniowy zarobek, zdobyty ciężkim, potępieńczym trudem… Wszyscy są pijani, ale nie na wesoło, ale ponuro, ciężko i jakoś dziwnie milcząco. Wszyscy chcą jak najprędzej upić się do nieprzytomności. Żony nie pozostają w tyle, upijają się razem z mężami; dzieci biegają i pełzają pomiędzy nimi… - Warto, niewątpliwie!