Dziennik niedokończony 1985-1988 (SIERGIEJ KORMILEC)

Siergiej Kormilec był funkcjonariuszem radzieckiej policji politycznej KGB, który w latach 1979-1988 pracował pod przykrywką dyplomaty w Ambasadzie ZSRR w Warszawie. Od 1985 roku do wyjazdu z Polski trzy lata później prowadził tajny dziennik.

Opisywał w nim wydarzenia, których był świadkiem, uzyskane informacje i własne opinie o tym, co się wówczas działo w Polsce - równocześnie po stronie władzy, jak i w opozycji. Jest to niezwykle niebanalne źródło, gdyż PRL z punktu widzenia władz w Moskwie odgrywała rolę laboratorium przemian ustroju komunistycznego w kierunku ograniczenia centralizmu i dominacji państwa nad gospodarką i życiem społeczno-politycznym.

Korespondowało to z hasłem,,pierestrojki", które rzucił nowy sekretarz generalny KPZR Michaił Gorbaczow. Proces powolnej demokratyzacji w Polsce rządzonej przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego był pod szczególnym nadzorem KGB.

Kormilca bardzo interesowali prominentni działacze PZPR (w dzienniku odnajdziemy charakterystyki Mieczysława F. Rakowskiego, Czesława Kiszczaka czy Stefana Olszowskiego), zwłaszcza w kontekście walki skrzydeł dogmatycznego i liberalnego o przywództwo w partii, nieśmiałe reformy gospodarcze, anty systemowe działania opozycji.

Wracał on także do wydarzeń z przeszłości, np. Kryzysów politycznych w 1968 i 1970 r. Czy afer,,Zalew" i,,Żelazo" w służbach specjalnych PRL. Nie stronił także od plotek o życiu prywatnym polskich prominentów.

Niestety, w dzienniku nie odnajdziemy zapisów z przełomowego w historii Polski 1989 roku, gdyż Kormilec został wcześniej przeniesiony na placówkę do czeskiej Pragi. Dziennik pozyskała z Rosji, przetłumaczyła i opracowała dr Anna Sobór-Świderska, historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W pokaźnym wstępie opisała losy autora, mechanizmy zależności Polski Ludowej od ZSRR, a także rolę, jaką nad Wisłą odgrywały radzieckie służby specjalne. Powyższy opis pochodzi od wydawcy.