Bunt w treblince (Willenberg Samuel)

Niniejsze wydanie mieści wspomnienia,,Bunt w Treblince", wydane po raz pierwszy po hebrajsku w 1986 r., spisany w 2015 r. Opis działalności powojennej oraz rozmowę,,Zamiast zakończenia", którą przeprowadził z Samuelem Willenbergiem prof.

Paweł Śpiewak w Tel Awiwie w maju 2004 r. Samuel Willenberg urodził się w 1923 r. W Częstochowie. Jego ojciec, Perec Willenberg, był nauczycielem w żydowskim gimnazjum i artystą malarzem. Matka, prawosławna Rosjanka, dopiero po ślubie przeszła na judaizm.

We wrześniu 1939 r. Szesnastoletni Samuel wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego. Walczył pod Chełmem, gdzie został ciężko ranny w potyczce z wojskami sowieckimi. W 1942 r., po aresztowaniu sióstr w Częstochowie, gdy wyszły z getta na,,aryjską stronę", znalazł się w getcie w Opatowie, skąd został wywieziony do Treblinki wraz ze wszystkimi Żydami z opatowskiego getta.

Podając się za murarza, uniknął natychmiastowej śmierci w komorze gazowej i został więźniem. Przeżył w obozie zagłady dziesięć miesięcy, w trakcie których był świadkiem niemieckiego okrucieństwa i masowej zbrodni na ludności żydowskiej.

2 sierpnia 1943 r. Wziął udział w buncie i wraz z kilkuset innymi więźniami zdołał uciec, zostawiając spalony obóz, który już nie wrócił do funkcji,,fabryki śmierci". Dzięki pomocy przygodnie napotykanych Polaków dotarł do Warszawy, gdzie uczestniczył w konspiracji w szeregach Polskiej Armii Ludowej (PAL).

Walczył w powstaniu warszawskim początkowo w batalionie AK,,Ruczaj", a następnie w oddziałach PAL. Po wojnie został wcielony do Wojska Polskiego i wysłany do Wyższej Szkoły Oficerskiej w Rembertowie.

W 1946 r. Wystąpił z wojska na własne żądanie. Następnie organizował i szkolił samoobronę żydowską przeciwko antysemickim atakom, przeprowadzał poprzez,,zieloną granicę" do Włoch Żydów chcących emigrować z Polski, na zlecenie organizacji syjonistycznych wyszukiwał dzieci żydowskie, które przeżyły Zagładę w polskich, z reguły chłopskich, rodzinach.

Po śmierci ojca, w 1950 r., wraz z żoną Krystyną (Adą) i matką wyemigrował do Izraela, gdzie przez czterdzieści lat pracował jako geodeta. Po przejściu na emeryturę podjął studia z zakresu sztuk pięknych.

W swych rzeźbach dokumentował z reguły cierpienie Żydów w Treblince. Od 1983 r. Nieraz przyjeżdżał do Polski z grupami młodzieży izraelskiej. Zmarł w 2016 r. W Tel Awiwie. Był wielokrotnie odznaczony przez polskie władze państwowe, m.in.

Krzyżem metalicznym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym.