Summa technologiae (Wydawnictwo Literackie)

Legendarne dzieło Lema. Synteza myśli człowieka ery techniki i nauki. Prorocza wizja rozwoju świata, która spełnia się na naszych oczach. Co się stanie, gdy cywilizacja wyzwoli się z ograniczeń materialnych i technologicznych? Jakie będą etyczne i filozoficzne konsekwencje rozwoju technologii? Czy sztuczna inteligencja zastąpi człowieka? Summa technikae po raz pierwszy ukazała się w 1964 roku. Lem, zafascynowany różnorodnymi dziedzinami nauki i techniki, chciał w niej zawrzeć – oczywiście w swym niepowtarzalnym stylu – najważniejszą wiedzę i wyzwania człowieka współczesnego. Kilkaset lat wcześniej podobny cel przyświecał św. Tomaszowi z Akwinu, który w dziele Summa theologiae dokonał syntezy człowieka przeciętniewiecza. Lem widział przyszłość, która dzisiaj staje się naszą rzeczywistością. Wirtualna rzeczywistość w książce nazwana została „fantomatyką". Nienaturalna inteligencja – „intelektroniką", z kolei przechowywanie i wyszukiwanie informacji – „ariadnologią". Nowa technika oznaczać będzie całkowitą władzę człowieka nad sobą samym, nad własnym organizmem, co z kolei umożliwi realizację takich odwiecznych marzeń, jak pożądanie ponadczasowości, a może nawet — odwracania procesów uważanych aktualnie za nieodwracalne (jak procesy biologiczne, a w szczególności — starzenia się). Inna rzecz, że cele te może okażą się fikcyjne, jak złoto alchemików. Jeśli nawet człowiek może wszystko, to bez dwóch zdań nie w dowolny sposób. Jeśli tego zapragnie, osiągnie w końcu każdy cel — ale wcześniej pojmie może,cena, jaką przyszłoby zapłacić, czyni osiągnięcie tego celu absurdem. (fragment książki) „«spośród książek dyskursywnych zadowolony jestem wyłącznie z Summy technikae. Nie znaczy to, iż nie można jej zmienić, ale że jeśli się nie musi, to nie należy tego czynić. Ona żyje i przetrwała (...)» – powiedział Lem w rozmowach ze Stanisławem Beresiem. Spośród jego sporych esejów Summa technologiae wysuwa się nad wyraz po latach na czołowe miejsce, usuwając nieco w cień inne podobne książki. Nie dlatego może, aby tamte były mniej od niej atrakcyjne, lecz dlatego, iż Summa... Najlepiej jako wywód jest «domknięta», dotyczy spraw, których upływ czasu nie przedawnił, doczekała sięnajszczególniej ekscytujących spełnień w rzeczywistości ludzkiej kultury i techniki". Z posłowia prof. Jerzego Jarzębskiego, Summa technologiae i jej potomstwo