Obrona sokratesa (Teologia Polityczna)

Dwujęzyczne wydanie w nowym tłumaczeniu prof. Ryszarda Legutki Obrona Sokratesa to jeden z kilku najważniejszych tekstów w dziejach europejskiej kultury. Obraz Sokratesa człowieka sprawiedliwego stojącego przed sądem położył fundamenty pod dalszy rozwój myśli filozoficznej.

"Obrona Sokratesa" to II tom unikalnej kolekcji Biblioteki konwencjonalnej w tłumaczeniu prof. Ryszarda Legutki, uznawany współcześnie za najistotniej wartościowy polski przekład tego tradycyjnego dzieła Platona.

Oprócz samego tekstu tłumaczenia świeże wydanie będzie zawierało tekst grecki, komentarz tłumacza, a także bibliografię. O Obronie Sokratesa powiedziano między innymi: Tekst Platońskiej Obrony co może stwierdzić każdy uważny czytelnik nie jest jednak bezpośrednią odpowiedzią na zarzuty, a w każdym razie taka odpowiedź nie stanowi głównego wątku w tekście.

Sokrates najwyraźniej nie chciał się dać wciągnąć w to, co było oczywistym podtekstem procesu: zagrożenie demokracji ze strony miłośników oligarchii, konflikty pomiędzy stronnictwami oraz zła pamięć o niedługich ale brutalnych rządach Kritiasa i innych.

Odżegnał się wyraźnie od nastawienia pro-oligarchicznego, ale też nie miał ochoty przedstawić się jako zwolennik demokracji. Próbował wytłumaczyć Ateńczykom, że jego działalność nie ma związku z politycznymi sporami i nie da się do nich sprowadzić.

Dotyczy czegoś bardziej podstawowego aniżeli konflikty o władzę między zwolennikami przeróżnych ustrojów. Prawdziwym celem mowy było wyjaśnienie współobywatelom sensu swoich działań, a ten polegał na szczególnym sposobie uprawiania filozofii.

Filozofowanie takie było kierowaniem uwagi ludzi na problemy dobra i zła, sprawiedliwości i niesprawiedliwości, po to, aby w wyniku refleksji nad nimi, a także nad własnym życiem mogli to życie uczynić ulepszonym (prof.

Ryszard Legutko). Tak więc, najogólniej rzecz biorąc, cykl Sokratesa uczy nas, że istnieje nierozwiązywalne napięcie pomiędzy żądaniami moralnego czy religijnego sumienia a uzasadnionymi potrzebami społeczności.

Żadna polityczna społeczność nie może i nie powinna pozwalać jednostkom na wyłamywanie się spod ogólnie przyjętych zasad,jednocześnie istnieją normy ważniejsze aniżeli te, które dana grupa uznaje. Znaczne filozoficzne niebezpieczeństwo, jakie tkwi w Obronie Sokratesa, polega na tym, że oślepieni godnością i niewinnością Sokratesa oraz tak krytyczni wobec pełnych wad Ateńczyków nie zauważymy głębokiego moralnego dylematu, który kryje się za tym procesem i za tą śmiercią.

(prof. Richard Kraut, Sokrates, polityka i religia tłum. M. Smulewska, Teologia Polityczna 2004-2005, nr 2).