Kościół rzymskokatolicki w bełzie 1867-1939 (Grzegorz Chajko)

Do podjęcia badań nad życiem i działalnością rzymskokatolickiej parafii w Bełzie skłoniło autora kilka czynników, które w obszernej mierze stały się rezultatem wieloletnich własnych obserwacji i badań naukowych w zakresie historii archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego w XIX i XX w.

Zauważył on,równocześnie współczesna, jak i wydawana do 1939 r. Literatura przedmiotu, w niewielkim tylko stopniu demonstruje podstawy funkcjonowania i egzystencji wiernych łacińskich w społeczeństwach małomiasteczkowych i wiejskich, a jedynie, jeśli już, to porusza zagadnienia związane ze Lwowem, albo rzadziej: ze Stanisławowem i Tarnopolem.

Owszem, pewnym wyłomem w tych badaniach staje się okres II wojny światowej, lecz niemal wyłącznie w odniesieniu do ewidencji i analizowania przyczyn, przebiegu i skutków eksterminacji ludności polskiej przez ukraińskich nacjonalistów.

Brak podobnych analiz i jakiejkolwiek prezentacji w odniesieniu do sytuacji sprzed tego czasu, przy jednoczesnym aktualnym, prawie bezproblemowym dostępie do archiwów polskich i zagranicznych, nasuwał mnóstwo przemyśleń.

W związku z powyższym autor podjął się próby wieloaspektowego przedstawienia życia religijnego i funkcjonowania rzymskokatolickiej parafii w Bełzie, w archidiecezji lwowskiej. Wybór tej społeczności nie był dziełem przypadku, zaważyły na nim położenie, nieszablonowy charakter miasteczka i jego wielowiekowa historia.

ponadto autor pragnął się przekonać, czy i na ile osiągalne jest odtworzenie działalności lokalnego Kościoła w przypadku niemal całkowitego braku archiwum parafialnego, prawie zupełnego zniszczenia kościoła parafialnego i zabudowań parafialnych oraz braku wiernych i tym samym funkcjonującej aktualnie parafii.

Jako ramy czasowe zostały przyjęte dwie umowne daty graniczne. Rok 1867 pozostał w świadomości Polaków jako czas wprowadzenia autonomii galicyjskiej, a także nowych praw i swobód obywatelskich. Jednakże z punktu widzenia prezentowanego tematu data ta ma jeszcze zupełnie inny wydźwięk, gdyż jest ona początkiem występowaniu ss.

felicjanek w parafii, co spowodowało wyraźny rozwój religijny i organizacyjny lokalnej społeczności. Rok 1939 jest zaś datą graniczną ze względu na wybuch II wojny światowej, która w bezmiarze tragedii spowodowałazniszczenie dorobku duszpasterskiego i organizacyjnego parafii, tworzącego się poprzez dziesięciolecia systematycznej pracy kilku pokoleń kapłanów i wiernych.

Powyższy opis pochodzi od wydawcy.