Światowa medycyna w polskiej nauce i dydaktyce lekarskiej 1795-1939 - jan wnęk (Aspra)

Edycja dwuczęściowa dystrybuowana w formie kompletów wydawniczych: Część 1 - 606 stron Część 2 - 738 stron W ogromnej liczbie publikacji poświęconych dziejom medycyny polskiej obejmującej prace zarówno plastikowe - ogólne jak i analityczne, dzieło Jana Wnęka zajmuje miejsce uwydatniające się nie tylko swą pojemnością,w głównej mierze śmiałością koncepcji, głębią ujęcia i rozległością horyzontu badawczego.

Dodać także wypada niezwykłą podstawę źródłową obejmującą dotychczasową literaturę przedmiotu oraz liczne kategorie tworzyw m.in. Archiwaliów, prasy, których do tej pory nie używano w tak kompleksowy sposób.

Dzieło poświęcone jest uniwersalnemu i nieprzemijalnemu problemowi medycyny w ogóle, a w szczególności medycyny polskiej. Przedstawia, jak w pewnej epoce, niewoli narodowej, braku państwowości i odradzania się jej w okresie międzywojennym, funkcjonowała nauka medyczna polska i światowa.

Jak ta ostatnia przenikała do polskiej, jak wpływała na jej rozwój. Zjawisko dyfuzji prądów naukowych i wiedzy, uniwersalnych i narodowych jest czymś powszechnym i stałym. Jednak niemal w każdym przypadku cykl ten był i jest wspierany poprzez państwo, podczas gdy w naszej sytuacji dokonywał się bez własnego państwa, oddolnie i spontanicznie, a potem, kiedy nastąpiło odrodzenie Polski była ona za słaba i biednaodpowiednio do potrzeb wspierać ten ruch.

Dzieło w sposób kompleksowy pokazuje wszystkie płaszczyzny związków medycyny polskiej z powszechną. Widzimy zatem, cudzoziemskich profesorów na katedrach medycznych w uniwersytetach Wilna, Krakowa, Warszawy i Lwowa, modernizujących organizację i nauczanie.

Obserwujemy systematyczne i uzupełniające studia Polaków w obcych uczelniach, najpierw europejskich potem także amerykańskich. Z kolei otwiera się przed nami rozległa panorama niedługich, spontanicznych wyjazdów lekarzy do różnych klinik, szpitali, ośrodków medycznych dla zaznajomienia się z nowymi metodami i technikami doskonalenia zawodowego.

Przyglądamy się wyjątkowo szerokiej akcji popularyzacji światowych nowości medycznych poprzez polskich lekarzy w czasopismach profesjonalnych. Są wśród nich nie tylko medycy wielkich miast i ośrodków uniwersyteckich,niejednokrotnie także ludzie z bardzo małych prowincjonalnych miejscowości.

Po raz pierwszy w takiej skali ukazano tłumaczenia obcych dzieł medycznych na język polski. Ta forma kontaktu z nauką światową pozwalała choćby tym, którzy z wielu powodów np. Finansowych, językowych, personalnych nie mogli udać się za granicę, uzupełniać i unowocześniać swą wiedzę i praktykę zawodową.

W dziele omówione zostało zagadnienie wyjątkowo skomplikowane do badania nie tylko w zakresie nauk medycznych, to jest obecności obcych prądów, idei, wiedzy na kartach polskich dzieł lekarskich i w dydaktyce uczelnianej.

Wszystkie omawiane zagadnienia zostały przedstawione w układzie działowym - specjalizacji medycznych, co daje jasność i transparentność obrazu. Jest sprawą oczywistą, iż mimo sporych rozmiarów dzieła jest ono jedynie zarysem problematyki.

Jest jakby poręcznym drogowskazem, w jakim kierunku winny iść dalsze badania, na ogół zbiorowe. Sądzę, iż środowisko medyczne zdobędzie się na taką inicjatywę, która w efekcie może zrekonstruować ten obfity ruch modernizacyjny, nieporównany chyba w innych naukach, poza może techniczno-przemysłowymi.

Praca taka pozwoliłaby też właściwie ocenić dorobek polskiej medycyny i jej miejsce w nauce światowej. Książka wciągająca czytelnika swą treścią może stanowić znakomitą lekturę nie tylko dla studentów medycyny, środowisk lekarskich, ale także dla szerokich kręgów czytelniczych, jako propedeutyka do kultury i tożsamości narodowej.

Prof.