Tarnowskie studia historyczne tom i (2009) (PTH-Polskie Towarzystwo Historyczne)

W numerze pomiędzy innymi:
Urząd hetmański w czasach Jana Tarnowskiego
„Przewagi wojenne" hetmana Jana Zamoyskiego
Wojna polsko-rosyjska według hetmana Stanisława Żółkiewskiego
Jan III Sobieski a staropolska sztuka wojenna w II połowie XVII wieku
Hetmani Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku
Dzieje buławy hetmańskiej w dawnej Rzeczypospolitej

Drugi tom „Tarnowskich Studiów Historycznych" jest numerem tematycznym, koncentrującym się wokół problematyki hetmanów i hetmaństwa w dawnej Rzeczypospolitej. Jego koncepcja jest konsekwencją obchodzonych w 2011 roku rocznic, związanych z osobą hetmana sporego koronnego Jana Tarnowskiego (1488-1561), najwybitniejszą osobowością w historii Tarnowa i regionu tarnowskiego. Były to: 450. Rocznica śmierci wybitnego wodza
(16 maja 1561 roku), a także 480. Rocznica jego zwycięstwa po Obertynem (22 sierpnia 1531 roku).
W związku z tym samorządy Miasta Tarnowa i Powiatu Tarnowskiego zrealizowały projekt, którego celem było upamiętnienie tych wydarzeń. Obok wielu inicjatyw rocznicowych wyróżniły się dwie: sesja naukowa zatytułowana „Jan Tarnowski – Hetman Koronny i hetmani Rzeczypospolitej", która odbyła się w tarnowskim ratuszu 16 maja 2011 roku i uroczystości jubileuszu wiktorii obertyńskiej, jakie miały miejsce w Obertynie na Ukrainie, 21 sierpnia tegoż roku. Centralnym punktem programu uroczystości w Obertynie było odsłonięcie okolicznościowej tablicy, upamiętniającej bitwę pod Obertynem i postać hetmana Jana Tarnowskiego, umieszczonej na krzyżu znajdującym się na bitewnym wzgórzu. Tablica została ufundowana przez Gminę Miasta Tarnowa i Powiat Tarnowski, zaś w organizację uroczystości zaangażowała się miejscowa Polonia, skupiona przy parafii rzymskokatolickiej pw. Św. Piotra i Pawła w Obertynie oraz Towarzystwie Kultury Polskiej i ukraińskie władze samorządowe Gminy Obertyn, Powiatowej Administracji z Tłumacza
i Wojewódzkiej Administracji z Iwanofrankowska. Z polskiej strony obchodom, przygotowywanym poprzez Urząd Miasta Tarnowa i Starostwo Powiatowe w Tarnowie, patronował Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Konsul Polski we Lwowie. Organizacja uroczystości rocznicowych wokół postaci hetmana Jana Tarnowskiego jest rewelacyjnym przykładem, jak władze samorządowe winny propagować lokalne dziedzictwo historyczne.
Ideą sesji naukowej „Jan Tarnowski – Hetman Koronny i hetmani Rzeczypospolitej" było dokonanie w rocznicę śmierci hetmana Jana Tarnowskiego, refleksji o dziejach urzędu hetmańskiego
w Rzeczypospolitej, a także zaprezentowanie sylwetek wybitnych hetmanów. W sesji uczestniczyli znakomici historycy: prof. Dr hab. Mirosław Nagielski (Uniwersytet Warszawski), prof. Dr hab. Tomasz Ciesielski (Uniwersytet Opolski), prof. Dr hab. Andrzej Olejko (Uniwersytet Rzeszowski), prof. Dr hab. Edmund Juśko (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), dr Jacek Feduszka (Muzeum Zamoyskie w Zamościu), a także mgr Kazimierz Bańburski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie). Większość przygotowanych przez nich prelekcji w formie artykułów naukowych, stanowi znaczącą treść niniejszego numeru „Tarnowskich Studiów Historycznych". Zostały one zamieszczone
w dziale „Z badań historyków". Pokłosiem wspomnianej sesji jest też debata historyczna pod tytułem „Mit i historia, czyli wycinki z dziejów buławy hetmańskiej w dawnej Rzeczypospolitej", zorganizowana poprzez naszą redakcję we współpracy z redaktorami Portalu Internetowego „Intarnet". Opublikowana tutaj, mamy nadzieję, jest ciekawą propozycją, uzupełniającą tematykę niniejszego numeru i może stać się płaszczyzną dalszych rozważań wokół problematyki dziejów urzędu hetmańskiego w dawnej Polsce.