Sybir. dzieje polskich zesłańców xviii – xx w (Biały kruk)

Za co?! Pytanie to nieodparcie nasuwa się podczas czytania tej przejmującej książki. Tysiące Polaków, najkorzystniejszych synów swego narodu, było zsyłanych na Sybir za umiłowanie własnego kraju, za walkę o jego wolność, za przywiązanie do wiary katolickiej. Wszelki sprzeciw wobec caratu karany był ascetycznie; typowo właśnie wyekspediowaniem na tę nieludzką ziemię, skąd najczęściej nie było już powrotu. „Przewiną" mogło być nie tylko przygotowywanie narodowych powstań czy zamachów na cara lub jego funkcjonariuszy, lecz także… czytanie nieprawomyślnych książek o patriotycznej wymowie. Zaczęło się od przekonania, że obca potencja może Polakom poprawnie służyć. Tak było już w XVIII wieku, kiedy pewne wpływowe kręgi społeczeństwa upowszechniały pogląd, że moskiewski, a później także pruski protektorat wzmocni Rzeczpospolitą. Stulecie to zakończyły jednak tragiczna w skutkach konfederacja targowicka, czyli wojna polsko-rosyjska w obronie Konstytucji 3 maja, Insurekcja Kościuszkowska, a także całkowite zagrabienie znacznego do niedawna kraju. To, co miało być pomocą, niezwykle ekspresowo okazywało się przemocą. Wyzysk, brutalność, niewola, wynaradawianie – to bowiem w ostatecznym rachunku oferowali Polakom „protektorzy". Już pod koniec XVIII wieku kibitki z Polakami pojechały na daleki Sybir, który w ciągu XIX stulecia zapełniał się najszlachetniejszymi, najistotniej niezłomnymi przedstawicielami naszego narodu, wpędzając ich w nędzę, głód, choroby. Knutem zabiegani byli do najcięższych robót. Wielką motywacją wielu Rosjan w prześladowaniu Polaków było rekwirowanie posiadajątków zesłańców; „protektorzy" bogacili się tym sposobem z dnia na dzień. Polacy nie mieli do czego wracać, choćby jeśli dzięki szczególnej wytrzymałości przeżyli lata katorgi. Zasiedlali więc w koszmarnych warunkach nieludzką ziemię, będąc tam od razu powłoką najlepiej wykształconą, a także kreatywną. Stąd niektórzy z nich z biegiem lat stali się wybitnymi badaczami Syberii, zamieszkujących ją ludów, środowiska naturalnego. Wyśmienity znawca dziejów syberyjskich zesłańców i stosunków tam panujących, dr Marek Klecel, żywo i zajmująco opisuje losy wielu Polek, Polaków i całych polskich rodzin, od senatorów Rzeczypospolitej – biskupów Sołtyka i Załuskiego w 1767 r. Począwszy, po losy braci Piłsudskich: Bronisława i Józefa. Są to historie w głównej mierze tragiczne, lecz zarazemnad wyraz budujące, ukazują bowiem wielkość i niezłomność polskiego ducha. Autor przytacza dodatkowo przykłady karier naukowych niektórych sybiraków, a kończy swą bogatą opowieść z początkiem XX wieku. Marek Klecel przygotowuje zarazem II tom, który obejmuje dzieje zesłańców polskich od czasu przekształcenia się Rosji w ZSRS. Ta niezwykła książka, wzbogacona aż 190 ilustracjami, to nie tylko zasadniczy fragment historii polskiego narodu i hołd oddany męczennikom. To także wielka przestroga dla tych współczesnych Polaków, którzy i dziś upatrują szansy dla Rzeczypospolitej w zagranicznym „protektoracie". Tytuł Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII – XX w. Autor Marek Klecel Wydawnictwo Biały Kruk EAN 9788375534061 ISBN 9788375534061 Kategoria Historia\Historia Polski liczba stron 26AEE52E-A837-4330-B4E7-159FC731AB1D Rok wydania 2024 Oprawa Twarda Wydanie 1