Wielka Wojna 1914-1918. Tom 1

Wydawnictwo niniejsze jest pierwszym w literaturze polskiej opracowaniem dziejów wojny światowej, które stawiając sobie za cel historyczne spojrzenie na wypadki wojenne, łączy w sobie w sposób naturalny dzieje równocześnie polityczne, jak militarne światowego konfliktu. Podejmując je, autor zdawał sobie sprawę równocześnie z trudności zadania, jak i z nieuniknionych braków w jego realizacji. Dzieje obszernej wojny są dopiero w toku badań naukowych. Mimonad wyraz obfita część dotyczących jej materiałów źródłowych została udostępniona wcześniej, niż to bywa typowo, na udostępnienie dalszych, a ogromnie ważnych części czekać zapewne będziemy bardzo długo. Mimo ogromu publikacji dotyczących wojny, jednocześnie źródeł, jak literatury, istnieją jeszcze w jej obrazie obszerne luki. Niemniej jest rzeczą zrozumiałą, iż wykształcony ogół chce sobie mieć świadomość przyczyn i przebiegu tego kataklizmu dziejowego, który stał się podstawą nowego porządku w Europie. Tej właśnie potrzebie służyć ma niniejsze opracowanie, przeznaczone typowo dla wykształconej części społeczeństw ogółu. Autor postarał się dać w nim osiągalnie pełny obraz wypadków, na podstawie użycia i konfrontacji źródeł i nowych opracowań, ogłaszanych tak przez jedną, jak drugą z dawnych stron walczących. Położono w nim nacisk z zasady na ustalenie przyczynowego związku i przebiegu wypadków, a więc na momenty natury historycznej, w mniejszej zaś mierze na rozbiór i krytykę zagadnień operacyjnych, mogących interesować specjalistów, tak żeby nie przechodzić ze stanowiska czysto historycznego do zagadnień pragmatycznie ujętej historii wojskowej. Zrozumiałe też będzie z tego powodu, jeśli opracowanie to pod niejednym względem nie zadowoli specjalisty, szukającego takiego właśnie naświetlenia wypadków. Jeżeli jednak mimo to okazałoby się ono dla niego pożyteczne, będzie to dla autora niemałą satysfakcją. Opracowanie, odpowiednio do powyższych założeń, nie ogranicza się do przedstawienia samej strony operacyjnej i gry dyplomatycznej, posiadającej tak doniosły wpływ na przebieg wojny i wzajemny stosunek sił walczących; naświetla ono także rozwój wewnętrznych stosunków w państwach biorących udział w wojnie, które bardziej niżeli kiedykolwiek zaważyły na jej przebiegu i ostatecznym wyniku? aby wymienić tylko przykład Rosji. Rozmiary tej pracy, mimopokaźne, były jeszcze zbyt niewiele znaczące, żeby dało się wszystkie te kwestie należycie omówić i naświetlić. Dotyczy to jeszcze i kwestii polskiej. Została ona zaledwie naszkicowana z uwzględnieniem tylko tych stanowczych momentów, które wiodły ku niepodległości Polski; bowiem wyłącznie z jej stanowiska przedstawiał autor sprawę polską, bez względu na historyczne już dziś różnice, dzielące wówczas społeczeństwo polskie. Powyższy opis pochodzi od wydawcy.