Wspomnienia (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

Opracowali – Magdalena Bizior-Dombrowska, Marcin Wołk i Maria Woźniak Wspomnienia Barbary Czerwijowskiej to coś wyraźnie więcej aniżeli tylko nieocenione źródło wiedzy o dzieciństwie jej popularnej siostry, Kazimiery Iłłakowiczówny.

oryginalna pozycja społeczna memuarystki jako sieroty z nieformalnego związku, nad którą opiekę sprawowało kilka rodzin różniących się statusem materialnym i towarzyskim, spowodowała, iż relacjonując swoje życie, może Czerwijowska opowiedzieć przy okazji o tym, jak w ostatniej ćwierci XIX i na początku XX wieku żyło się wśród najuboższej inteligencji, ziemiaństwa i arystokracji, w domach miejskich i wiejskich, litewskich, inflanckich, podlaskich i warszawskich.

Dzięki znakomitej pamięci, skuteczności językowej, a także nastawieniu na odtwarzanie przeszłości, nie zaś jej komentowanie, udało się Czerwijowskiej przekazać rozległy obraz życia codziennego przeróżnych środowisk, ich obyczajów, przekonań i wyobrażeń o rzeczywistości.

Jest to świat niemal bez wyjątku żeński: środowisko kobiet samodzielnych, przede wszystkim osobiście zarządzających domem i mniej albo bardziej rozległymi interesami choćby w tych nielicznych rodzinach, w których pan jest obecny.

Owa kobiecość środowiska, w połączeniu z dziewczęcą perspektywą bohaterki i kobiecą narratorki sprawia, że Wspomnienia układają się w szczególną herstory Polski przełomu XIX i XX wieku.