Godność i siła prawa. szkice socjologicznoprawne (Oficyna Naukowa)

Kiedy ktoś pyta, co to znaczy, iż prawo ma godność, odpowiadamy: znaczy to tylko tyle (i aż tyle), że strzeże godności człowieka, a więc w jednolitym stopniu przypisuje podstawowe uprawnienia i wolności wszystkim ludziom i na wszystkich nakłada w dziedzinie praw publicznych te same obowiązki.

Prawo, któremu można przypisać godność, nie zachęca do zdrady, dwulicowości, kłamstwa, wiarołomstwa, nie naraża nikogo na zgubę, ból i poniżające traktowanie, nie wymusza poddańczej uległości i nie zachęca do określonych wyborów religijnych, politycznych, moralnych, estetycznych czy jakichś innych.

Nikogo też nie wywyższa tylko z tego powodu, iż to jest on, a nie ktoś inny, nikogo także nie czyni obywatelem drugiej kategorii. Prawo, które ma na widoku godność człowieka, wdraża do powszechnej życzliwości, korzystnych uczynków, pielęgnuje cnoty osobiste - ambicję, dumę, odwagę, prawdomówność, skromność - wzmacnia dodatkowo cnoty obywatelskie, takie jak odpowiedzialność, obowiązkowość, przychylność, serdeczność.

(...) tak jak każdy człowiek ma mniej lub bardziej wyrazistą osobowość (charakter, temperament, postawę życiową), podobnie każdy system prawny ma w danej epoce właściwości swoiste, szczególne. O ile jednak godność człowieka najwyraźniej przejawia się w sytuacjach zagrożenia, a jej probierzem są niebezpieczeństwa i trudy, którym musi on sprostać, o tyle godność prawa uwidacznia się w jego codziennym funkcjonowaniu.

O nabywaniu przez prawo coraz pokaźniejszej godności świadczy to, iż rozdziela ono coraz więcej dobrodziejstw i jest powściągliwsze niż w przeszłości w szafowaniu minimalistycznymi karami.