Prawo karne materialne. część ogólna i szczególna (Wolters Kluwer Polska SA)

Tytuł Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna Autorzy Marek Bojarski, Jacek Giezek, Zofia Sienkiewicz Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8223-420-6 Rok wydania 2020 ilość stron 868 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów............................................................................................................. 23
Część pierwsza. WIADOMOŚCI WSTĘPNE. NAUKA O USTAWIE KARNEJ
Rozdział I. Pojęcie i funkcje prawa karnego............................................................................... 29
1. Definicja prawa karnego..................................................................................... 29
2. Funkcje prawa karnego....................................................................................... 30
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 34
Rozdział II. Prawo karne i jego miejsce w systemie nauk penalnych............................... 35
1. Prawo karne materialne a inne skodyfikowane dyscypliny prawa karnego.............. 35
2. Nauka prawa karnego a nauki z nią powiązane.............................................. 37
3. Rozwój nauki prawa karnego – rys historyczny............................................. 38
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 41
Rozdział III. Podstawowe zasady prawa karnego.......................................................................... 43
1. Uwagi wprowadzające........................................................................................ 43
2. Nullum crimen sine lege..................................................................................... 44
3. Nullum crimen sine periculo sociali................................................................ 46
4. Nullum crimen sine culpa.................................................................................. 47
5. Nulla poena sine lege........................................................................................... 49
6. Lex retro non agit................................................................................................ 49
7. Zasada humanitaryzmu...................................................................................... 51
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 52
Rozdział IV. Źródła prawa karnego................................................................................................. 55
1. Uwagi wprowadzające........................................................................................ 55
2. Konstytucja i akty prawa międzynarodowego jako źródła prawa karnego................................................... 56
3. Ustawa karna i jej struktura............................................................................... 58
4. Pozakodeksowe prawo karne............................................................................. 59
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 60
Rozdział V. Struktura przepisu (normy) prawa karnego.......................................................... 61
1. Przepis a norma prawa karnego........................................................................ 61
2. Przepis typizujący czyn zabroniony i jego struktura..................................... 62
2.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 62
2.2. Typy dyspozycji....................................................................................... 63
2.3. Typy sankcji............................................................................................. 66
3. Normy sankcjonowane i sankcjonujące........................................................... 67
4. Wykładnia przepisów prawa karnego.............................................................. 69
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 71
Rozdział VI. Zasady obowiązywania ustawy karnej.................................................................... 73
1. Obowiązywanie ustawy karnej w czasie.......................................................... 73
1.1. Temporalne granice obowiązywania ustawy........................................... 73
1.2. Czas popełnienia przestępstwa a zasada lex retro non agit................... 74
1.3. Kolizja ustaw w czasie.................................................................................. 75
2. Obowiązywanie ustawy karnej w przestrzeni................................................. 79
2.1. Miejsce popełnienia czynu zabronionego................................................. 79
2.2. Obowiązywanie ustawy karnej za przestępstwa popełnione na terytorium Polski......................... 80
2.3. Obowiązywanie polskiej ustawy karnej za przestępstwa popełnione za granicą................................................... 81
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 83
Część druga. NAUKA O PRZESTĘPSTWIE
Rozdział VII. Pojęcie przestępstwa i jego struktura...................................................................... 87
1. Definicja przestępstwa........................................................................................ 87
2. Przestępstwo jako czyn człowieka.................................................................... 88
3. Materialna cecha przestępstwa.......................................................................... 94
4. Przestępstwo jako czyn zabroniony.................................................................. 97
5. Przestępstwo jako czyn zawiniony................................................................... 98
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 101
Rozdział VIII. Przedmiot prawnokarnej ochrony........................................................................... 103
1. Pojęcie dobra prawnego...................................................................................... 103
2. Ochrona dobra prawnego przed jego naruszeniem, a także narażeniem na niebezpieczeństwo....................................... 104
3. Społeczna zgubność jako cecha zachowań godzących w dobra bronione prawem................................................... 108
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 110
Rozdział IX. Typizacja przestępstw oraz jej części................................................................. 111
1. Podmiot przestępstwa......................................................................................... 111
1.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 111
1.2. Wiek sprawcy jako przesłanka odpowiedzialności karnej..................... 113
1.3. Podział przestępstw ze względu na podmiot........................................... 115
2. Znamiona strony przedmiotowej...................................................................... 117
2.1. Charakterystyka zachowania sprawcy...................................................... 117
2.2. Okoliczności modalne rodzaju czynu zabronionego................................... 118
2.3. Skutek jako znamię strony przedmiotowej............................................... 119
2.4. Związek przyczynowy i koncepcje jego ujmowania w prawie karnym........................................................ 121
2.5. Zaniechanie jako postać czynu zabronionego......................................... 126
2.6. Problematyka obiektywnego przypisania................................................. 128
3. Znamiona strony podmiotowej......................................................................... 136
3.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 136
3.2. Umyślność i nieumyślność czynu zabronionego..................................... 138
3.3. Umyślny czyn zabroniony........................................................................... 139
3.3.1. Zamiar bezpośredni (dolus directus).............................................. 140
3.3.2. Zamiar ewentualny (dolus eventualis)............................................ 142
3.4. Nieumyślny czyn zabroniony..................................................................... 146
3.4.1. Brak zamiaru...................................................................................... 146
3.4.2. Niezachowanie wymaganej ostrożności......................................... 148
3.4.3. Związek pomiędzy nieostrożnością a realizacją znamion rodzaju...... 151
3.4.4. Przewidywalność popełnienia czynu zabronionego.................... 153
3.5. Kombinacja strony podmiotowej............................................................... 159
4. Podstawowe i zmienione typy przestępstw............................................ 160
4.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 160
4.2. Znamiona rodzaju podstawowego.................................................................. 161
4.3. Znamiona tworzące typ zmodyfikowany................................................. 161
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 163
Rozdział X. Bezprawność czynu, a także okoliczności ją wyłączające......................................... 167
1. Pojęcie bezprawności.......................................................................................... 167
2. Okoliczności wyłączające bezprawność (kontratypy)................................... 169
2.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 169
2.2. Obrona potrzebna........................................................................................ 172
2.2.1. Funkcja obrony koniecznej i jej struktura..................................... 172
2.2.2. Przekroczenie granic obrony niezbędnej....................................... 178
2.2.3. Ochrona osoby działającej w interwencyjnej obronie niezbędnej................................................... 184
2.3. Stan wyższej konieczności jako kontratyp............................................... 187
2.3.1. Dwie funkcje stanu wyższej konieczności..................................... 187
2.3.2. Kolizja dóbr oraz kryteria jej rozwiązywania............................... 188
2.3.3. Niebezpieczeństwo grożące prawidłowu prawnemu.............................. 190
2.3.4. Zasady poświęcania kolidującego dobra........................................ 191
2.4. Dozwolone ryzyko pionierskie................................................................. 193
2.4.1. Dawne i nowe ujęcie dozwolonego ryzyka prekursorskiego.......... 193
2.4.2. Przeprowadzenie eksperymentu jako przesłanka dopuszczalności ryzyka........................... 196
2.4.3. Eksperyment medyczny.................................................................... 197
2.5. Kontratypy części szczególnej Kodeksu karnego.................................... 199
2.5.1. Dozwolona krytyka (art. 213 k.k.)................................................... 199
2.5.2. Niezawiadomienie o przestępstwie (art. 240 § 2 k.k.).................. 199
2.5.3. Odmowa wykonania rozkazu (art. 344 k.k.)................................. 200
2.6. Kontratypy pozaustawowe.......................................................................... 201
2.6.1. Zgoda pokrzywdzonego (dysponenta dobra prawnego).............. 202
2.6.2. Karcenie w celach wychowawczych................................................ 204
2.6.3. Dozwolone ryzyko sportowe............................................................ 205
2.6.4. Dozwolony zabieg medyczny o charakterze nieleczniczym........ 207
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 209
Rozdział XI. Wina, a także okoliczności ją wyłączające................................................................... 211
1. Teorie winy we współczesnej dogmatyce prawa karnego.............................. 211
1.1. Teorie psychologiczne.................................................................................. 211
1.2. Teorie normatywne...................................................................................... 213
1.3. W poszukiwaniu nowych teorii winy........................................................ 215
2. Okoliczności wyłączające lub umniejszające winę......................................... 216
2.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 216
2.2. Stan wyższej konieczności wyłączający winę........................................... 217
2.3. Błąd sprawcy a wyłączenie winy................................................................ 218
2.3.1. Dwie postacie błędu co do ustawowych znamion i ich funkcje..................................... 220
2.3.2. Błąd co do ustawowych znamion a strona podmiotowa czynu zabronionego........................................ 222
2.3.3. Błąd co do znamion wyrażających klauzule normatywne.......... 227
2.3.4. Błąd co do znamienia stwarzającego typ zmieniony.............. 228
2.4. Błąd co do kontratypu................................................................................. 234
2.5. Błąd co do okoliczności wyłączającej winę............................................... 237
2.6. Błąd co do prawa........................................................................................... 238
2.6.1. Błąd co do prawa a zasada ignorantia iuris nocet......................... 238
2.6.2. Obiektywna oraz subiektywna rozpoznawalność bezprawności......................................... 239
2.6.3. Pierwotna i wtórna nieświadomość bezprawności................ 240
2.6.4. Usprawiedliwiona nieświadomość bezprawności......................... 242
2.7. Niepoczytalność........................................................................................... 243
2.7.1. Geneza niepoczytalności, a także jej konsekwencje........................... 244
2.7.2. Ograniczona poczytalność............................................................... 245
2.7.3. Wprawienie się w stan niepoczytalności a zasada winy.............. 246
2.8. Nieletniość..................................................................................................... 248
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 249
Rozdział XII. Etapy realizacji przestępstwa (formy stadialne)................................................... 251
1. Uwagi wstępne..................................................................................................... 251
2. Dokonanie............................................................................................................ 252
3. Usiłowanie............................................................................................................ 253
3.1. Znamiona usiłowania i jego konsekwencje.............................................. 253
3.2. Usiłowanie udolne i nieudolne................................................................... 257
3.3. Usiłowanie ukończone i nieukończone..................................................... 261
3.4. Usiłowanie a narażenie na niebezpieczeństwo........................................ 265
4. Przygotowanie...................................................................................................... 267
4.1. Istota oraz znamiona przygotowania........................................................ 267
4.2. Przygotowanie a elementy przestępnego współdziałania...................... 269
4.3. Karalność przygotowania............................................................................ 270
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 272
Rozdział XIII. Formy współdziałania przestępnego....................................................................... 275
1. Uwagi wprowadzające........................................................................................ 275
2. Tak zwane sprawcze formy popełnienia czynu zabronionego...................... 278
2.1. Sprawstwo...................................................................................................... 278
2.2. Współsprawstwo........................................................................................... 279
2.3. Sprawstwo kierownicze............................................................................... 284
2.4. Sprawstwo polecające................................................................................... 285
3. Tak zwane niesprawcze formy popełnienia czynu zabronionego................ 288
3.1. Podżeganie..................................................................................................... 288
3.2. Pomocnictwo................................................................................................ 292
3.3. Podżeganie i pomocnictwo a zagadnienia strony podmiotowej........... 295
4. Indywidualizacja odpowiedzialności osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa............................. 297
4.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 297
4.2. Indywidualizacja odpowiedzialności a okoliczności osobiste............... 299
4.3. Współdziałanie przy przestępstwach jednostkowych.......................... 303
5. Czynny żal współdziałającego........................................................................... 306
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 307
Rozdział XIV. Zbieg przepisów ustawy, a także zbieg przestępstw................................................... 311
1. Pojęcie jedności i wielości czynów.................................................................... 311
1.1. Ten sam czyn jako podstawa jednego przestępstwa................................ 311
1.2. Kryteria jedności i wielości czynów.......................................................... 311
1.3. Jeden czyn a wielość zachowań – kompozycja czynu ciągłego.............. 314
1.3.1. Uwagi wprowadzające....................................................................... 314
1.3.2. Niedługie odstępy czasu....................................................................... 317
1.3.3. Powzięty z góry zamiar..................................................................... 319
1.3.4. Konsekwencje prawne konstrukcji czynu ciągłego...................... 320
2. Zbieg przepisów, a także jego postacie................................................................... 323
2.1. Uwagi wprowadzające................................................................................. 323
2.2. Rzeczywisty zbieg przepisów...................................................................... 324
2.2.1. Zbieg podlegający uwzględnieniu (zbieg właściwy)..................... 324
2.2.2. Zbieg pomijalny (zbieg niewłaściwy).............................................. 326
2.3. Pozorny zbieg przepisów............................................................................. 328
3. Zbieg przestępstw i jego postacie................................................................ 329
3.1. Właściwy zbieg przestępstw....................................................................... 330
3.1.1. Realny zbieg przestępstw.................................................................. 330
3.1.2. Ciąg przestępstw................................................................................ 333
3.2. Niewłaściwy zbieg przestępstw (tzw. Zbieg pozorny).............................. 335
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 336
Część trzecia. NAUKA O KARZE, ŚRODKACH KARNYCH I ZASADACH rozmiarU
Rozdział XV. Pojęcie, a także cele kary kryminalnej.......................................................................... 341
1. Pojęcie kary........................................................................................................... 341
2. Racjonalizacja i teorie kary................................................................................ 343
3. Cele i funkcje kary............................................................................................... 347
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 351
Rozdział XVI. Kary................................................................................................................................ 353
1. Ogólna charakterystyka katalogu kar.............................................................. 353
2. Kara grzywny....................................................................................................... 355
3. Kara ograniczenia wolności............................................................................... 361
4. Kara pozbawienia wolności................................................................................ 366
5. Sekwencja kar – art. 37b k.k. (kara pozbawienia wolności i kara ograniczenia wolności)............................... 370
6. Kara 25 lat pozbawienia wolności..................................................................... 371
7. Kara dożywotniego pozbawienia wolności..................................................... 372
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 374
Rozdział XVII. Środki karne................................................................................................................. 377
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 377
2. Pozbawienie praw publicznych.......................................................................... 381
3. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu albo prowadzenia określonej działalności gospodarczej.................. 383
4. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich albo opieką nad nimi...................................................... 385
5. Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób albo zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu..................................................................................................... 386
6. Zakaz wstępu na imprezę masową.................................................................... 387
7. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych...... 389
8. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym............................................ 389
9. Zakaz prowadzenia pojazdów........................................................................... 390
10. Świadczenia pieniężne........................................................................................ 393
11. Podanie wyroku do publicznej wiadomości.................................................... 395
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 396
Rozdział XVIII. Przepadek i środki kompensacyjne.......................................................................... 399
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 399
2. Przepadek.............................................................................................................. 399
2.1. Uwagi ogólne................................................................................................. 399
2.2. Przepadek przedmiotów.............................................................................. 401
2.3. Przepadek korzyści majątkowej................................................................. 405
3. Obowiązek naprawienia szkody i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.... 408
4. Nawiązka............................................................................................................... 410
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 413
Rozdział XIX. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie...................................................... 415
1. Pojęcie i systemy probacji................................................................................... 415
2. Warunkowe umorzenie nowoczesnania............................................................. 417
2.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 417
2.2. Przesłanki użytkowania................................................................................. 418
2.3. Okres, obowiązki i skutki przebiegu próby.............................................. 421
3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary....................................................... 423
3.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 423
3.2. Przesłanki stosowania................................................................................. 425
3.3. Okres próby i obowiązki okresu próby..................................................... 426
3.4. Grzywna......................................................................................................... 429
3.5. Skutki przebiegu okresu próby................................................................... 430
3.6. Probacyjna zamiana kary pozbawienia wolności.................................... 431
4. Warunkowe przedterminowe zwolnienie........................................................ 433
4.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 433
4.2. Przesłanki użytkowania................................................................................. 434
4.3. Okres próby, obowiązek okresu próby i skutki jej przebiegu................ 435
4.4. Skrócenie wykonywania kary ograniczenia wolności i środków
karnych.......................................................................................................... 437
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 439
Rozdział XX. Wymiar kary................................................................................................................. 441
1. Sądowy a ustawowy rozmiar kary..................................................................... 441
2. Zasady wymiaru kary......................................................................................... 442
2.1. Zasada względnej swobody sądu................................................................ 443
2.2. Zasada humanitaryzmu i indywidualizacji kary..................................... 443
2.3. Zasada zaliczania rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet orzeczonych kar................................... 444
2.4. Zasada oznaczoności kar i środków karnych........................................... 445
3. Ogólne dyrektywy rozmiaru kary..................................................................... 445
3.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 445
3.2. Dyrektywa stopnia winy............................................................................. 447
3.3. Dyrektywa stopnia społecznej zgubności czynu................................ 448
3.4. Dyrektywa prewencji szczególnej.............................................................. 449
3.5. Dyrektywa pozytywnej prewencji ogólnej............................................... 450
3.6. Kwestia priorytetów dyrektyw................................................................... 451
3.7. Okoliczności wpływające na wymiar kary i środka karnego................ 452
4. Dyrektywy szczególne........................................................................................ 454
4.1. Dyrektywy wymiaru kary względem nieletnich i młodocianych........ 454
4.2. Dyrektywy dotyczące określonego rodzaju kar i środków karnych..... 455
4.3. Dyrektywy preferencji kar nieizolacyjnych i środków karnych............ 456
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 457
Rozdział XXI. Wyśmienite złagodzenie i doskonałe zaostrzenie kary............................ 459
1. Znakomite złagodzenie kary....................................................................... 459
1.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 459
1.2. Fakultatywne rewelacyjne złagodzenie kary........................................ 460
1.3. Obligatoryjne perfekcyjne złagodzenie kary........................................ 462
1.4. Sposób perfekcyjnego złagodzenia........................................................ 464
2. Perfekcyjne obostrzenie kary........................................................................ 465
2.1. Uwagi wstępne.............................................................................................. 465
2.2. Recydywa i jej typy.................................................................................. 467
2.2.1. Pojęcie recydywy................................................................................ 467
2.2.2. Recydywa szczególna podstawowa................................................. 468
2.2.3. Recydywa szczególna wielokrotna.................................................. 470
2.3. Inne przypadki nieprzeciętnego obostrzenia kary................................. 471
2.3.1. Przestępstwo jako stałe źródło dochodu albo o charakterze zorganizowanym bądź terrorystycznym (art. 65 k.k.)................. 471
2.3.2. Ciąg przestępstw................................................................................ 474
2.3.3. Niektóre przypadki przestępstw komunikacyjnych..................... 474
2.3.4. Chuligański charakter występku..................................................... 475
2.3.5. Czyn ciągły......................................................................................... 476
3. Zbieg podstaw rewelacyjnego rozmiaru kary.............................................. 476
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 477
Rozdział XXII. Uchylenie karalności i darowanie kary. Zatarcie skazania................................. 479
1. Okoliczności uchylające karalność i darowanie kary – uwagi wstępne...... 479
2. Przedawnienie...................................................................................................... 482
2.1. Istota i uzasadnienie przedawnienia......................................................... 482
2.2. Przedawnienie karalności........................................................................... 483
2.3. Przedawnienie wykonania kary................................................................. 485
2.4. Spoczywanie biegu przedawnienia............................................................ 486
2.5. Wyłączenie biegu przedawnienia............................................................... 487
3. Abolicja, amnestia............................................................................................... 489
4. Ułaskawienie........................................................................................................ 490
5. Zatarcie skazania................................................................................................. 492
5.1. Istota zatarcia skazania................................................................................ 492
5.2. Tryby zatarcia skazania............................................................................... 493
5.3. Zbiegi skazań................................................................................................ 494
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 494
Rozdział XXIII. Środki zabezpieczające............................................................................................... 497
1. Uwagi wstępne..................................................................................................... 497
2. Typy środków zabezpieczających przewidziane w Kodeksie karnym.... 499
3. Zasady używania środków zabezpieczających.............................................. 502
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 506
Rozdział XXIV. Zasady traktowania i środki stosowane wobec nieletnich.................................. 507
1. Kształtowanie się zasad traktowania nieletnich............................................. 507
2. Podstawy używania środków wychowawczych i opiekuńczych................ 509
2.1. Demoralizacja............................................................................................... 510
2.2. Czyn karalny................................................................................................. 511
3. Środki stosowane wobec nieletnich.................................................................. 512
3.1. Środki wychowawcze................................................................................... 512
3.2. Środki poprawcze......................................................................................... 514
3.3. Odpowiedzialność karna nieletnich.......................................................... 516
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 519
Część czwarta. ZAKRES PENALIZACJI CZĘŚCI SZCZEGÓLNEJ KODEKSU KARNEGO
Uwagi wprowadzające................................................................................................. 523
Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne...... 525
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 525
2. Wszczęcie wojny.................................................................................................. 525
3. Eksterminacja....................................................................................................... 526
4. Udział w masowym zamachu na ludność........................................................ 526
5. Przemoc wobec grupy osób............................................................................... 527
6. Użytkowanie środków masowej zagłady............................................................. 529
7. Wytwarzanie środka masowej zagłady............................................................ 529
8. Atak na obiekt niebroniony................................................................................ 530
9. Zabójstwo wojenne.............................................................................................. 530
10. Przestępne naruszenie prawa międzynarodowego......................................... 531
11. Niszczenie dóbr kultury..................................................................................... 531
12. Bezprawne stosowanie znaku Czerwonego Krzyża.......................................... 532
13. Nawoływanie do popełnienia przestępstw z rozdziału XVI Kodeksu karnego............................ 533
14. Dopuszczenie do popełnienia niektórych przestępstw z rozdziału XVI Kodeksu karnego.............................. 534
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 534
Rozdział XXVI. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej.............................................. 535
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 535
2. Zamach stanu....................................................................................................... 535
3. Przemoc wobec konstytucyjnego organu państwa........................................ 536
4. Zdrada dyplomatyczna....................................................................................... 537
5. Szpiegostwo.......................................................................................................... 538
6. Dezinformacja wywiadowcza............................................................................ 538
7. Znieważenie Narodu........................................................................................... 539
8. Zamach na Prezydenta RP................................................................................. 539
9. Czynna napaść na Prezydenta RP..................................................................... 540
10. Czynna napaść na przedstawiciela obcego państwa...................................... 540
11. Publiczne znieważenie godła............................................................................. 541
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 542
Rozdział XXVII. Przestępstwa przeciwko obronności........................................................................ 545
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 545
2. Zamach terrorystyczny....................................................................................... 545
3. Podjęcie służby w obcym wojsku...................................................................... 546
4. Prowadzenie zaciągu........................................................................................... 546
5. Uchylanie się od służby wojskowej................................................................... 547
6. Niezgłoszenie się do poboru.............................................................................. 548
7. Uchylanie się od pełnienia służby zastępczej.................................................. 548
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 549
Rozdział XXVIII. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu................................................................. 551
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 551
2. Zabójstwo.............................................................................................................. 551
3. Dzieciobójstwo..................................................................................................... 560
4. Eutanazja............................................................................................................... 562
5. Namowa do samobójstwa................................................................................... 563
6. Przerwanie ciąży.................................................................................................. 565
7. Przerwanie ciąży bez zgody............................................................................... 567
8. Nieumyślne spowodowanie śmierci.................................................................. 567
9. Ciężkie zniszczenie ciała................................................................................... 569
10. Zniszczenie ciała................................................................................................ 573
11. Uszkodzenie ciała dziecka poczętego............................................................... 574
12. Bójka i pobicie...................................................................................................... 575
13. Zastosowanie w bójce niebezpiecznego narzędzia..................................................... 580
14. Narażenie na niebezpieczeństwo...................................................................... 581
15. Narażenie na zarażenie....................................................................................... 583
16. Nieudzielenie pomocy........................................................................................ 584
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 586
Rozdział XXIX. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu................................... 591
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 591
2. Sprowadzenie niebezpiecznego zdarzenia....................................................... 591
3. Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa......................................... 595
4. Sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia..................................................... 596
5. Finansowanie przestępstw o charakterze terrorystycznym.......................... 598
6. Piractwo................................................................................................................ 600
7. Umieszczenie na statku niebezpiecznego urządzenia.................................... 601
8. Uzbrojenie statku w celu dokonania rabunku................................................ 601
9. Wyrób niebezpiecznych środków..................................................................... 602
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 602
Rozdział XXX. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji................................... 605
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 605
2. Katastrofa.............................................................................................................. 605
3. Sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy................................................... 607
4. Wypadek w komunikacji.................................................................................... 609
5. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości................................................. 614
6. Dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu......................................... 615
7. Niezapewnienie bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych............. 616
8. Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień............................................... 616
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 618
Rozdział XXXI. Przestępstwa przeciwko środowisku....................................................................... 621
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 621
2. Wywoływanie zniszczeń w przyrodzie............................................................. 621
3. Skażenie środowiska............................................................................ 622
4. Składowanie odpadów........................................................................................ 623
5. Niewłaściwe progresywnanie z materiałami promieniotwórczymi................. 624
6. Nienależyte utrzymanie maszyn zabezpieczających................................... 624
7. Uszkadzanie terenu............................................................................................. 625
8. Działalność zagrażająca środowisku................................................................ 626
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 626
Rozdział XXXII. Przestępstwa przeciwko wolności............................................................................ 629
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 629
2. Pozbawienie wolności......................................................................................... 629
3. Dopuszczenie się handlu ludźmi....................................................................... 632
4. Groźba karalna..................................................................................................... 633
5. Uporczywe nękanie, stalking............................................................................. 634
6. Zmuszenie do określonego zachowania........................................................... 637
7. Utrwalanie wizerunku nagiej osoby................................................................. 638
8. Wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta...................................... 639
9. Naruszenie miru domowego.............................................................................. 642
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 644
Rozdział XXXIII. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania..................................... 647
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 647
2. Ograniczenie w prawach wyznaniowych......................................................... 647
3. Złośliwe przeszkadzanie w realizowaniu aktów religijnych....................... 648
4. Obraza uczuć religijnych.................................................................................... 649
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 650
Rozdział XXXIV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.............................. 651
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 651
2. Zgwałcenie............................................................................................................ 651
3. Doprowadzenie do obcowania z osobą bezradną........................................... 654
4. Zastosowanie seksualne................................................................................... 655
5. Seksualne zastosowanie małoletniego........................................................... 657
6. Propozycja spotkania i obcowania płciowego z małoletnim........................ 658
7. Propagowanie zachowań o charakterze pedofilskim..................................... 659
8. Kazirodztwo......................................................................................................... 659
9. Publiczne prezentowanie treści pornograficznych......................................... 660
10. Zmuszanie do uprawiania prostytucji.............................................................. 662
11. Stręczycielstwo, kuplerstwo i sutenerstwo....................................................... 663
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 663
Rozdział XXXV. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece.............................................................. 667
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 667
2. Bigamia................................................................................................................. 667
3. Znęcanie się.......................................................................................................... 667
4. Rozpijanie małoletniego..................................................................................... 669
5. Niealimentacja..................................................................................................... 670
6. Porzucenie osoby................................................................................................. 672
7. Uprowadzenie...................................................................................................... 674
8. Nielegalna adopcja............................................................................................... 675
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 676
Rozdział XXXVI. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej......................................... 679
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 679
2. Zniesławienie........................................................................................................ 679
3. Zniewaga............................................................................................................... 684
4. Naruszenie nietykalności cielesnej................................................................... 686
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 687
Rozdział XXXVII. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową......... 689
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 689
2. Naruszenie praw pracowniczych....................................................................... 689
3. Naruszenie przepisów o ubezpieczeniu społecznym..................................... 692
4. Niedopełnienie obowiązków z zakresu bhp.................................................... 693
5. Niezawiadomienie o wypadku przy pracy....................................................... 694
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 695
Rozdział XXXVIII. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego........................ 699
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 699
2. Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza..................................... 699
3. Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego............................................ 701
4. Wywieranie wpływu na czynności urzędowe................................................. 703
5. Utrudnianie przeprowadzenia kontroli w zakresie ochrony środowiska i inspekcji pracy................................... 703
6. Znieważenie funkcjonariusza............................................................................ 705
7. Podanie się za funkcjonariusza publicznego................................................... 706
8. Łapownictwo........................................................................................................ 707
9. Przekupstwo......................................................................................................... 710
10. Płatna protekcja bierna....................................................................................... 711
11. Płatna protekcja czynna...................................................................................... 712
12. Przekroczenie uprawnień poprzez funkcjonariusza.......................................... 712
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 717
Rozdział XXXIX. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości......................................... 721
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 721
2. Przemoc i groźba bezprawna............................................................................. 721
3. Fałszywe zeznania............................................................................................... 722
4. Fałszywe oskarżenie............................................................................................ 724
5. Tworzenie fałszywych dowodów dla podjęcia ścigania o przestępstwo...... 724
6. Zatajenie dowodów niewinności osoby podejrzanej...................................... 725
7. Fałszywe zawiadomienie o przestępstwie........................................................ 725
8. Poplecznictwo...................................................................................................... 726
9. Niezawiadomienie o usiłowaniu popełnienia przestępstwa......................... 727
10. Publiczne rozpowszechnianie wiadomości z progresywnania przygotowawczego............................................ 728
11. Samowolne uwolnienie się osoby pozbawionej wolności.............................. 729
12. Bezprawne uwolnienie osoby pozbawionej wolności..................................... 730
13. Niestosowanie się do orzeczonego poprzez sąd zakazu..................................... 730
14. Wykorzystanie przemocy wobec świadka...................................................................... 731
15. Wymuszenie zeznań........................................................................................... 732
16. Znęcanie się nad osobą pozbawioną wolności................................................ 733
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 733
Rozdział XL. Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum.................................................. 737
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 737
2. Naruszenie prawa związane z wyborami......................................................... 737
3. Wykorzystanie przemocy w związku z wyborami........................................................ 738
4. Użycie przemocy wobec osoby głosującej........................................................ 739
5. Łapownictwo wyborcze...................................................................................... 739
6. Naruszenie przepisów o tajności głosowania.................................................. 740
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 740
Rozdział XLI. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu.............................................. 741
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 741
2. Wzięcie zakładnika............................................................................................. 741
3. Branie udziału w zbiegowisku publicznym..................................................... 743
4. Publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstwa................................... 744
5. Publiczne propagowanie faszyzmu................................................................... 744
6. Publiczne znieważenie grupy ludności............................................................ 745
7. Branie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej.................................. 746
8. Udaremnienie przeprowadzenia zebrania....................................................... 750
9. Znieważenie pomnika........................................................................................ 751
10. Profanacja zwłok.................................................................................................. 752
11. Bezprawny wyrób broni palnej......................................................................... 753
12. Bezprawne przekroczenie granicy.................................................................... 754
13. Ułatwianie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej....................... 754
Literatura uzupełniająca........................................................................................... 754
Rozdział XLII. Przestępstwa przeciwko ochronie danych........................................................ 757
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 757
2. Ujawnienie lub użycie danych o klauzuli „tajne” lub „ściśle tajne”................................................ 757
3. Ujawnienie informacji........................................................................................ 758
4. Naruszenie tajemnicy korespondencji............................................................. 760
5. Niszczenie zapisu widocznej informacji............................................................... 762
6. Niszczenie danych informatycznych................................................................ 763
7. Niszczenie informacji informatycznych o szczególnym znaczeniu.................. 763
8. Zakłócenie systemu komputerowego............................................................... 764
9. Umożliwienie włamania się do systemu komputerowego............................. 764
Literatura uzupełniająca.......................................................................................... 765
Rozdział XLIII. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów........................................ 767
1. Uwagi ogólne........................................................................................................ 767
2. Materialny fałsz dokumentu.............................................................................. 767
3. Fałszowanie faktur.............................................................................................. 771
4. Fałsz intelektualny............................................................................................... 771
5. Podanie w fakturze nieprawdziwych danych.................................................. 772
6. Wyłudzenie poświadczenia nieprawdy............................................................ 772
7. Zastosowanie dokumentu poświadczającego nieprawdę........................................... 773
8. Zbycie dokumentu stwierdzającego tożsamość.............................................. 774
9. Posługiwanie się cudzym dokumentem stwierdzającym tożsamość.......... 775
10. Niszczenie dokumentu....................................................................................... 776
11. Niszczenie znaków granicznych........................................................................ 776
12. Fałszowanie faktur ze wyraźną kwotą należności........................................... 777
Literatura uzupełniająca..........................................