Sztuka pisania nie tylko o sztuce (Bożena Fabiani)

Wspomnieniowa książka Bożeny Fabiani, opisująca warsztat pracy historyka, humanistki i pisarki, twórczyni i wieloletniej autorki kolekcji „Gawędy o sztuce". Autorka rozpoczyna swoją opowieść od studiów historycznych, następnie opisuje przygody związane m.in.

z pracą w archiwach, Muzeum Narodowym, swoje podróże, narodziny kolejnych pasji badawczych itd. Znakiem rozpoznawczym warsztatu Bożeny Fabiani jest żywa, wciągająca narracja – tak jest też w tym przypadku.

Czytelnik wynajdzie w książce liczne anegdoty, a cała powieść jest urozmaicona wstawkami literackimi, wyimkami z dzienników pisanych przez prof. Fabiani w najróżniejszych latach oraz odwołaniami do bieżących wydarzeń społecznych i politycznych.

Pracowałam wtedy nad rozdziałem o higienie i gnębiło mnie pytanie, czy na Zamku Warszawskim było „miejsce niezbędne", długo u nas wygódką zwane, a wtedy prywetą, czy nie? Czy król chodził piechotą w potrzebie, czy w XVII wieku już nie musiał? Pamiętam swoją wielką radość, gdy w jakimś spisie inwentarza znalazłam odpowiedź na tę ważną kwestię, mianowicie tzw.

„segettę" – czyli wysmakowane, niejednokrotnie bardzo ozdobne krzesło, a właściwie fotel z dziurą wewnątrz, a pod dziurą gustowne wiaderko, słowem pradziadek sedesu. Księżna Sforza np. Zamówiła u Leonarda da Vinci muzykę do swojego złotego wiaderka,mało pojętny w tych sprawach Mistrz jakoś nie podjął wyzwania.

A segetta z muzyką – czyż to nie byłby obszerny wynalazek? Księżna miała wielką pretensję do Mistrza, zawiódł jej wymogi. A kiedy ja z kolei chciałam się dowiedzieć, jak to pomysłowe krzesło było umiejscowione, czy było jakieś dyskretne pomieszczenie na tę sedzietę, jak Polacy to słowo wymawiali, czy tylko stała za parawanem, to w siedemnastowiecznej rozprawie o budowaniu wyczytałam, iż „Niegodna rzecz zda się pióra i karty o prywetach pisać".

I bądź tu mądry, i pisz wiersze. Fragment tekstu