Spójność ekonomiczno-społeczna i konkurencyjność regionów w polityce unii europejskiej (Małgorzata Dziembała)

Tytuł Spójność ekonomiczno-społeczna i konkurencyjność regionów w polityce Unii Europejskiej Autor Małgorzata Dziembała Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISBN 978-83-7875-129-8 Rok wydania 2013 Katowice Wydanie 1 ilość stron 480 Format pdf Spis treści WSTĘP 11
ROZDZIAŁ I
POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM 21
1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej integracji gospodarczej i jej wymiar terytorialny 21
1.2. Rozwiązania przyjęte w Unii Europejskiej w zakresie zarządzania gospodarką 31
1.3. Różne rozmiary spójności w polityce Unii Europejskiej 41
1.3.1. Równość, solidarność i sprawiedliwość w koncepcjach międzynarodowej integracji 42
1.3.2. Nierówności ekonomiczne i społeczne 49
1.3.3. Wokół koncepcji spójności w Unii Europejskiej 51
1.3.4. Spójność ekonomiczno-społeczna i jej podstawowe wyznaczniki 57
1.3.5. Spójność terytorialna a wyzwania dla polityki ekonomicznej 62
1.4. Konkurencyjność i spójność w dokumentach i programach Unii Europejskiej – cele narodowe a cele regionalne 67
1.5. Współczesne koncepcje regionu w europejskiej przestrzeni a implikacje dla wykonywanej polityki spójności 74
1.6. Międzynarodowa konkurencyjność regionów jako cel strategiczny realizowanej polityki ekonomicznej w warunkach globalizacji 83
1.6.1. Konkurencyjność regionów jako cel polityki ekonomicznej 84
1.6.2. Konkurencyjność regionów – prawidłowa dla wszelkich czy też gra o sumie zero? 91
1.6.3. Konkurencyjność regionalna w ujęciu systemowym 93
1.7. Konkurencyjność regionów a spójność w kontekście realizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej 99
1.8. Spójność i konkurencyjność regionów w polityce regionalnej Unii Europejskiej w świetle nowych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych 108
1.8.1. Polityka regionalna a ekonomiczna Unii Europejskiej 108
1.8.2. Globalizacja i jej implikacje dla konkurencyjności regionów i spójności Unii Europejskiej 116
1.8.3. Integracja gospodarcza i jej skutki dla europejskich regionów 128
1.9. Europejska polityka spójności jako polityka rozwoju 133
ROZDZIAŁ II
MODEL GOSPODARKI UNII EUROPEJSKIEJ W KONTEKŚCIE REGIONALNYM – ASPEKTY TEORETYCZNE 142
2.1. System gospodarczy, model gospodarki Unii Europejskiej a mechanizm integracji 142
2.2. Spójność jako podstawowa właściwość regionalnego systemu gospodarczego i jej wymiary 150
2.3. Wydajność systemu gospodarczego 160
2.4. Model gospodarki Unii Europejskiej w ujęciu regionalnym 162
2.5. Europejski model społeczno-gospodarczy i jego podstawowe wyznaczniki 168
2.6. Nowa geografia ekonomiczna a implikacje dla kierunków polityki regionalnej 174
2.7. Cele i kierunki regionalnej polityki gospodarczej 180
2.8. Wsparcie finansowe konkurencyjności i spójności 188
2.9. Polityka gospodarcza Unii Europejskiej w świetle analizy scenariuszy rozwoju – dylematy wyboru 193
2.10. Gospodarka Unii Europejskiej w świetle Strategii Europa 2020 – budowanie konkurencyjnego i spójnego ugrupowania 201
ROZDZIAŁ III
ANALIZA SPÓJNOŚCI EKONOMICZNO-SPOŁECZNEJ I KONKURENCYJNOŚCI GOSPODAREK REGIONALNYCH KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ – PROPOZYCJE POMIARU, IDENTYFIKACJA WZAJEMNYCH ZALEŻNOŚCI I DOKONUJĄCYCH SIĘ PRZEMIAN 215
3.1. Potencjalne zmienne przyjęte do opisu spójności ekonomiczno-społecznej 216
3.2. Opis zmiennych przyjętych do scharakteryzowania spójności społecznej 218
3.3. Opis zmiennych przyjętych do scharakteryzowania spójności ekonomicznej 226
3.3.1. Wielkość PKB na mieszkańca 226
3.3.2. Dochód gospodarstw domowych 231
3.3.3. Aktywność zawodowa ludności 235
3.3.4. Stopa bezrobocia 236
3.4. Kreatywność i potencjał postępowy jako determinanty konkurencyjności regionów 239
3.5. Identyfikacja i koncepcja pomiaru spójności ekonomiczno-społecznej europejskich regionów 242
3.6. Konkurencyjność europejskich regionów – klastry czy „wyspy" regionów konkurencyjnych? 256
3.7. Hierarchizacja skupień regionów państw Unii Europejskiej z punktu widzenia ich spójności i konkurencyjności 266
3.8. Spójność a konkurencyjność europejskich regionów – zgodność czy sprzeczność? 268
3.9. Identyfikacja zależności występujących w przestrzeni europejskiej w świetle wyników analizy przestrzennej 278
3.10. Wnioski dla polityki spójności 290
3.11. Zestawienia regionów w skupieniach otrzymanych metodą k-średnich 292
ROZDZIAŁ IV
WKŁAD POLITYKI SPÓJNOŚCI W REALIZACJĘ MODELU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO UNII EUROPEJSKIEJ – PRÓBA OCENY 300
4.1. Sprawność polityki spójności Unii Europejskiej we wspieraniu konkurencyjności regionów a wydajność systemu gospodarczego – koncepcja i próba pomiaru 300
4.2. Warunki tworzenia międzynarodowej konkurencyjności regionów w Unii Europejskiej 309
4.2.1. Europejska polityka spójności w krajach członkowskich a regionalne polityki krajowe – ramy instytucjonalne i programowe w warunkach europeizacji 310
4.2.2. Polityka spójności a wydatki na rozwój w krajach i w regionach państw członkowskich 323
4.2.3. Znaczenie szczebla subnarodowego w finansowaniu przedsięwzięć rozwojowych w Unii Europejskiej w kontekście kryzysu gospodarczego 330
4.3. Poziom mezo – konwencjonalne a postępowe kierunki wsparcia konkurencyjności regionów w ramach polityki spójności 336
4.3.1. Promowanie rozwoju infrastruktury podstawowej w europejskich regionach – spójność czy konkurencyjność? 336
4.3.2. Wspieranie nowoczesności w regionach w kontekście realizacji Europejskiego Systemu Innowacji 340
4.3.2.1. Tworzenie inteligentnej specjalizacji regionów 340
4.3.3.2. Regionalne systemy innowacji a Europejski System Innowacji 350
4.3.3. Konkurencja, koopetycja czy współpraca regionów? Regiony w układzie transnarodowych powiązań sieciowych w Unii Europejskiej 354
4.4. Polityka spójności Unii Europejskiej w latach 2014-2020 – propozycje w zakresie przyszłego kształtu i źródeł finansowania 367
PODSUMOWANIE I WNIOSKI 373
BIBLIOGRAFIA 381
WYKAZ SKRÓTÓW 443
SPIS RYSUNKÓW 445
SPIS TABEL 448
ANEKS 1 453
ANEKS 2 459
Economic and social cohesion and competitiveness of regions in the EU economic policy (Summary) 475