Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym w architekturze gotyckiej na terenie polski (Jakub Adamski)

Głównym celem niniejszej książki jest gruntowna analiza grupy późnogotyckich kościołów z terenu Polski, które zaliczają się do unikalnego typu przestrzennego, nazwanego przeze mnie halą z poligonalnym chórem zintegrowanym (termin ten wydaje się być bardziej poprawny aniżeli jego niemiecki odpowiednik - reduzierter Hallenumgangschor). Do rodzaju tego zalicza się taki kościół, który przy zachowaniu układu trójnawowego, a także jednolitego zarysu bryły zamkniętej od wschodu wielobocznie, pozbawiony jest wydzielonej filarami „wewnętrznej apsydy”. Oznacza to,wewnątrz świątyni podział na nawy przeprowadzony jest za pomocą dwóch rzędów filarów, które biegną równolegle aż do poligonalnej ściany wschodniego zamknięcia budowli.

W literaturze fachowej taki rodzaj ukształtowania kościoła nie cieszył się jak dotychczas obszerniejszym zainteresowaniem badaczy. Jednak przeanalizowanie licznych przykładów hal z poligonalnym chórem zintegrowanym, i prześledzenie genezy tego typu przestrzennego, w sposób dobitny pokazało, iż nieuzasadniony jest dotychczasowy brak zainteresowania tymi budowlami w literaturze fachowej. Łączy się bowiem z nimi ciekawa i złożona problematyka artystyczna o ponadregionalnym, europejskim znaczeniu. Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym na terenie Polski powinny stanowić ważny punkt odniesienia w badaniach typologii budowli sakralnych późnego gotyku w Środkowej Europie. Ich architektura, choć nie zawsze na najwyższym poziomie wykonawczym, niewątpliwie nie jest uzasadnieniem dla niewielkiego zainteresowania, jakim się do tej pory cieszyła się w literaturze fachowej. Równocześnie rozprawa ta należycie demonstruje jak dużo jeszcze przeciętniewiecznych kościołów oczekuje wciąż na świeże, właściwe rozpoznanie historyczno-artystyczne.