Uciekałem pięć razy (John Elwyn Jones)

Wspomnienia Walijczyka, który po ucieczce z niewoli walczył u boku Polaków

John Elwyn Jones trafił podczas II wojny światowej do niemieckiego obozu jenieckiego na terenie dzisiejszej Polski. Stąd podejmował kolejne próby ucieczki, z których dopiero piąta zakończyła się sukcesem.

Autor opowiada o swoich przeżyciach językiem żywym i dynamicznym, przywodzącym na myśl powieść przygodową. Jako nieustraszony młody człowiek nie poddaje się. Uparcie dąży ku wolności. Pragnie walczyć w obronie bliskich mu wartości.

szczególnie atrakcyjny jest wielki wątek polski – romans i potajemne małżeństwo z Polką, decyzja o wstąpieniu do Armii Krajowej, udział w walkach pod Bichniowem, a wreszcie kolejne próby ucieczki zwieńczone przedostaniem się na szwedzki statek oraz powrót do Polski w latach osiemdziesiątych.

Uciekałem pięć razy to nie tylko wciągająca historia osobista, lecz jedyne w swoim typu świadectwo zafascynowanego Polską Brytyjczyka, który przybliża wojenne losy Polaków swoim rodakom. Na koniec stawia im niewygodne pytanie: Co my, Brytyjczycy, tak naprawdę wiemy o cierpieniu i okrucieństwach II wojny światowej?

W 1997 r. Książka Jonesa została sfilmowana przez TVP w koprodukcji z walijskim kanałem S4C. Miniserial Wojenna narzeczona był wielokrotnie emitowany na polskiej antenie. W roli Johna Elwyna wystąpił Huw Garmon, znany z nominowanego do Oscara filmu Hedd Wyn (1992). W marcu 2015 r. Wystawiono w Walii adaptację teatralną książki, która w języku polskim prezentuje się po raz pierwszy.

John Elwyn Jones (1921‒2008) urodził się w Dolgellau na północy Walii. W wieku osiemnastu lat wstąpił do Gwardii Walijskiej. W 1940 r. Dostał się do niewoli niemieckiej i trafił do obozu na terenie Polski. Tu wziął potajemny ślub z Cecylią Grygier („Celinką”), która wkrótce zaginęła. Po udanej ucieczce walczył u boku Polaków, a następnie poprzez Szczecin przedostał się do Szwecji i obszernej Brytanii, gdzie został odznaczony medalem DCM. W latach 1957−1964 służył w siłach powietrznych, a po odejściu na emeryturę pracował jako nauczyciel w rodzinnym Dolgellau.

W latach siedemdziesiątych rozpoczął działalność literacko-tłumaczeniową. Przełożył na walijski m.in. Nowele Bolesława Prusa i Henryka Sienkiewicza, Popiół i diament Jerzego Andrzejewskiego i wiersze Zbigniewa Herberta. Spisał na dodatek swoje wspomnienia wojenne.

Życie dopisało do historii Jonesa niezwykły epilog: w 1997 r., po wyemitowaniu opartego na Uciekałem pięć razy serialu, TVP otrzymała list od syna „Celinki”...

Nigdy nie miałem okazji spotkać ludzi bardziej lojalnych, odważnych i honorowych.

John Elwyn Jones o Polakach