Człowiek i nauka (Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu)

Nauka i jej rozumienie ma swoje dzieje i doniosłe przełomy, a ich ukazanie pozwala lepiej rozumieć rolę nauki dzisiaj - jej autonomię lub jej służalczość. Na uświadomienie sobie tego pozwala uważna lektura niniejszego dzieła. W procesie poznawania rzeczy i jej rozumienia formułuje się spontanicznie pytanie, znane starożytnym Grekom dla-czego - diá ti - propter quid. W pytaniu tym, jako pierwotnej aporii szuka się bytowego uzasadnienia, czyli racji dla dostrzeżonej struktury bytu. Owo pytanie i dawanie nań odpowiedzi generuje dziedzinę teorii jako podstawowej i pokaźnej warstwy naukowego poznania, którego celem jest rozumiejąco wiedzieć, by wiedzieć (propter ipsum scire). Następstwem takiej wiedzy może być prawe działanie, sprawdzalne przez odniesienie się do rzeczywistości. Bez wiedzy czystej - teoretycznej nie jest możliwe prawe, rozumne, prawdziwościowe działanie, bo grozi mu dowolność. Obok naczelnego pytania dia ti- dlaczego pojawiło się niemal równocześnie z nim pochodne naukotwórcze pytanie hoti - quia - że jest - jak jest. W pytaniu tym nie sięga się do koniecznościowej struktury rzeczy i jej rozumienia,zadowala się opisem zachowania i działania przedmiotu.