Cele naturalne (Oficyna Naukowa)

Przełożył Andrzej Półtawski Wszystko, co żyje -- podobnie jak my, ludzie -- do czegoś dąży. Zachwyt tego stanu rzeczy należy do istoty człowieczeństwa i w liczącej przeszło dwa tysiące lat tra­dycji filozoficznego myślenia zadomowiło się jako stały temat refleksji. Poznanie dziejów Ideologicznego myślenia, które w tej książce zostały po raz pierwszy tak obszernie, wnikli­wie i skrupulatnie przedstawione, pozwoli podważyć scjentystyczny przesąd, przywracając naturalnemu podejściu do przyrody poczucie pewności. Stawianie pytania,,Po co$585", za którego sprawą czu­jemy się zadomowieni w przyrodzie, nie jest kwestią przy­musu, lecz też nie jest mniej uprawnione aniżeli pytania,,Skąd$586" i,,Jak$587", które musimy sobie stawiać, aby móc nasze panowanie nad przyrodą utrzymać i potęgować. Pogląd, iż interpretowanie naturalnych procesów jako ukierunkowanych na cel jest niedopuszczalnym przenoszeniem charakteru kierowanych przez wolę dzia­łań człowieka na dziedzinę życia organicznego, jest prze­sądem tyleż nieuzasadnionym, co zatwardziałym. Ustanawianie z rozmysłem celów osiągalne jest dlatego tylko -- to jedna z głównych tez Roberta Spaemanna -- iż z samej natury jesteśmy już tacy, że do czegoś dą­żymy. Wykazuje on Jasno, że wszelkie próby wyelimino­wania teleologii, też zastąpienia jej tolerowaną przez scjentyzm formułą,,Jak-gdyby", wikłają się nieuchron­nie w sprzeczności, obciążając nasz stosunek do przy­rody krzywdzącymi konsekwencjami. Przemawia więc za tym, by leżące u podłoża tych prób scjentystyczne przesądy przemyśleć na nowo. S.