O faraonie bolesława prusa (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego)

Mimo że od ukazania się „Faraona", czwartej powieści Bolesława Prusa, minęło prawie 120 lat, wciąż nie jest to utwór wnikliwie przebadany i zanalizowany. Powieść na pewno zasługuje na ponowną uwagę historyka literatury – nie tylko z racji faktu, że napisał ją jeden z najważniejszych prozaików polskich XIX wieku i najoryginalniejszych myślicieli swego czasu.

Już pobieżne rozpoznanie utworu pozwala zobaczyć jego bogatą problematykę: historiozoficzną, polityczną, socjologiczną. Nadto uwagę badacza zwracają ciekawi bohaterowie, sposób prowadzenia narracji, genialna kompilacja, nietypowe ujęcie czasu i przestrzeni.

Zaskakujące więc, iż wciąż nie znamy odpowiedzi na pytania w kontekście tej powieści, rzec można, fundamentalne. Nie potrafimy ustalić jej genezy: skąd tak nagły zwrot Prusa ku przeszłości? Zastanawiamy się, dlaczego Faraon, jako jedyna powieść Prusa, nie był pisany metodą odcinkową.

Większość postaci nie doczekała się należytej uwagi, podobnie jak zagadnienia czasu i staroegipskich realiów. „Białych plam" można więc wyznaczyć, jak widzimy, aż nadto. „Jedno jest pewne: dzięki Roksanie Blech otrzymaliśmy najlepszą, bo najpełniejszą, mocno, ze znawstwem i con amore opracowaną monografię arcydzieła powieściowego, na którą daremnie czekaliśmy.

I nareszcie doczekaliśmy się." prof. Józef Bachórz