Dwór wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego w malborku. siedziba i świeckie otoczenie średniowiecznego władcy zakonnego (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

Badania nad organizacją i funkcjonowaniem dworów władców świeckich i kościelnych w poszczególnych monarchiach łacińskiej Europy w późnym przeciętniewieczu posiadają już długą tradycję historiograficzną, a co za tym idzie – obszerną literaturę.

Tymczasem dotąd uwadze historyków zdawał się umykać dwór wielkich mistrzów krzyżackich, czyli władców państwa zakonnego w Prusach. Wynikało to zapewne z przekonania badaczy, iż – z racji jego specyfiki ustrojowej – instytucja taka mogła tam występować jedynie w stanie szczątkowym.

Tymczasem przeprowadzona przez autorów niniejszej pracy analiza zachowanych tworzyw źródłowych z XIV i XV w. Pozwoliła stwierdzić, że dwór znacznych mistrzów krzyżackich, biorąc pod uwagę siedzibę władcy, występujących w jego otoczeniu świeckich (dworzanie, urzędnicy, duchowni, obsługa), zwyczaje, rozrywki czy także ożywione kontakty zagraniczne niemal w każdej dziedzinie dorównywał najistotniej znanym ówczesnym dworom monarchów zachodnioeuropejskich.

Jedyną wyraźną różnicą był zrozumiały brak w bliskim otoczeniu zwierzchników Zakonu pań i dzieci. Autorzy prezentowanej książki podjęli próbę udzielenia odpowiedzi na dwa kluczowe pytania: jak wyglądała i jak funkcjonowała malborska siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego oraz kto wchodził w skład ich najbliższego otoczenia.

Analiza źródeł pozwoliła wykazać, że wśród osób świeckich na stałe przebywających przy zwierzchnikach Zakonu byli dworzanie (dienerzy), czyli młodzi ludzie pochodzący z rodzin rycerskich (nie tylko z Prus, lecz także z innych obszarów Europy), urzędnicy (komornicy, podkomornicy, podczaszowie, stolnicy, krajczowie, zarządcy dworu/ochmistrzowie czy także sędziowie dworu), jak także heroldowie bądź lekarze.

Rozrywkę zapewniali wielkim mistrzom muzykanci, śpiewacy, błazny i karły, a liczni przybywający do Malborka goście z najróżniejszych krajów łacińskiej Europy byli przyjmowani zgodnie z obowiązującymi zwyczajami i ceremoniałem.

Jak najistotniej uzasadniona jest więc teza, że państwo krzyżackie w Prusach pod tym względem w pełni mieściło się w ramach ówczesnej zachodnioeuropejskiej kultury dworsko-rycerskiej.