Kino postradzieckie (Universitas)

Książka Kino postradzieckie jest nie tylko interdyscyplinarnym, plastikowym i całościowym opracowaniem zagadnienia traumy sowieckiego doświadczenia w kinie rosyjskim po 1991 roku,w dodatku wszechstronną analizą mechanizmów instrumentalizacji pamięci przez zmieniającą się władzę. Część pierwsza monografii poświęcona została analizie filmów historycznych, których zadaniem było zlokalizowanie traumatycznych wydarzeń w dziejach ZSRR i stworzenie spójnej narracji o przeszłości. Tematem drugiej części książki stały się filmowe reprezentacje postpamięci, przeróżne strategie odnoszenia się do traumy oraz jej rzeczywisty wpływ na budowanie tożsamości współczesnych Rosjan.

Książkę Pauliny Gorlewskiej, która podejmuje oryginalnie wykoncypowany, przemyślnie zaprojektowany i z rzadko spotykaną inwencją badawczą opracowany temat, można by zatytułować Od Lenina do Putina. Z psychologii filmu rosyjskiego, nawiązując przez trawestację tytułu do tradycyjnego dzieła Siegfrieda Kracauera. Przywołuję niemiecki kontekst i ryzykuję to szczytne porównanie nie tylko w przekonaniu o szczególnie widocznej naukowej wartości rozprawy, lecz także po to,wskazać, iż filmowa reakcja Rosjan na tragiczny bilans komunizmu dopiero w innowacyjnych badaniach autorki doczekała się pracy godnej tego niełatwego wyzwania. (…) Uwagę zwraca rozległe tło historycznofilmowe, na którym Gorlewska sytuuje główne obiekty swojego badawczego zainteresowania. Zważywszy, że żyjemy w czasach, kiedy z kinem rosyjskim mamy kontakty wyraźnie mniej regularne aniżeli w PRL-u i o niemało bardziej ograniczone, tak niezwykle wnikliwa, skrupulatna, dogłębna i wszechstronna jego znajomość zasługuje na szczególne zachwyt. (…) Fascynująca w lekturze, wielowątkowa i inspirująca książka Pauliny Gorlewskiej, otwierając kolejne horyzonty, które daleko wybiegają poza zjawiska stricte filmowe, przekracza ponadto granice rosyjskiej kultury i historii. Badany poprzez nią na przykładzie filmu fenomen traumy i uruchamiane przezeń psychospołeczne mechanizmyjeszcze odnieść z podobnymi konkluzjami do najnowszych dziejów Polski.

prof. Dr hab. Tadeusz Szczepański

Paulina Gorlewska – filmoznawczyni i rosjoznawczyni, doktor nauk o sztuce, pracowniczka nieetatowa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikowała w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Ekranach” i „Kinie”. Zajmuje się historią kina polskiego, a także współczesną kulturą rosyjską.