Kryminalistyka wobec pomyłek sądowych (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

Sir William Blackstone, doskonały osiemnastowieczny angielski prawnik i polityk, autor pomnikowego komentarza do common law, napisał w jednym ze swych dzieł, że „dla prawa jest lepiej, gdy dziesięciu winnych umknie sprawiedliwości, niżby jeden niewinny miał cierpieć".

Aby nikt niewinny nigdy nie cierpiał, potrzebna jest wiedza z zakresu kryminalistyki, która celem swych badań uczyniła problem identyfikacji i służące jej czynności procesowo-kryminalistyczne. Jon B. Gould i Richard A.

Leo wyróżnili siedem głównych kategorii źródeł pomyłek sądowych: błędne rozpoznanie poprzez świadków, fałszywe przyznanie się, tunelowe widzenie, zeznania informatorów, ułomne nauki sądowe, niewłaściwą postawę prokuratora i błędy obrońcy.

Problem pomyłek sądowych w Polsce badali Ł. Chojniak i Ł. Wiśniewski. Ustalili, iż przyczyną pomyłek sądowych jest w szczególności brak kompetencji uczestników nowoczesnania. W swoim raporcie stwierdzili, iż „profesjonaliści mylą się niekiedy w sposób niedopuszczalny, co powoduje daleko idące, negatywne skutki".

niewątpliwie brak kompetencji wynika z niewiedzy z zakresu kryminalistyki, stąd i ta książka – Kryminalistyka wobec pomyłek sądowych. W publikacji tej poszczególni Autorzy starali się przeanalizować poszczególne źródła i środki dowodowe oraz przybliżyć czytelnikom wyniki swych badań, których poznanie może zapobiegać pomyłkom sądowym.

Z recenzji 1: „Błędy w wyrokach sądowych stały się bodźcem do wzmożonej krytyki niemal wszystkich kryminalistycznych metod identyfikacji, którym zarzuca się m.in. Brak oparcia na dostatecznych badaniach empirycznych, brak oznaczenia poziomu błędu i brak podstaw do obliczenia prawdopodobieństwa pochodzenia dwóch próbek z tego samego źródła.

Recenzowana monografia, zgodnie ze swoim tytułem, prezentuje związki między kryminalistyką jako nauką a pomyłkami w orzeczeniach sądowych, dotyczy zatem problematyki wyjątkowo aktualnej, o której jeszcze długo będzie się dyskutować.

Związki te prezentowane są z najróżniejszych perspektyw: część zawartych w książce prac przedstawia tytułowe zagadnienie z punktu widzenia organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, inne – z perspektywy biegłych wydających opinie na ich zapotrzebowania, jeszcze inne – z perspektywy uczestników procesów, dla których błędna opinia biegłego lub błędny wyrok mogą oznaczać dramatyczne zmiany w życiu".

Z recenzji 2: „Publikacja ta wpisuje się we wciąż aktualną dyskusję na temat kryzysu dotyczącego opinii wydawanych poprzez biegłych typowo w kontekście niesłabnących wątpliwości dotyczących ich kwalifikacji zawodowych i faktu, iż wciąż brak jest kluczowej ustawy o biegłych, czy wreszcie postrzegania wartości dowodowej opinii biegłego przez organy procesowe i możliwości dokonania ich realnej oceny (typowo przez sądy).

Część recenzowanych artykułów odnosi się do tej problematyki, wprost zwracając uwagę na trudności sądu w ocenie wydanej poprzez biegłego opinii. Akcentuje się przy tej okazji z jednej strony wiarę organów orzekających w nieomylność biegłych przy jednoczesnym braku umiejętności merytorycznej oceny wydawanych przez nich opinii.

Autorzy ci równocześnie zgodnie postulują wprowadzenie standaryzacji badań, przypominając kluczowe elementy, jakie posiadać powinien dowód naukowy. W dobie czytelnego kryzysu dobrego (sprawiedliwego) orzekania, którego przejawem są m.in.

pomyłki sądowe, niniejsza publikacja jest swego rodzaju diagnozą stanu rzeczy".