Odzyskać doświadczenie (Universitas)

Trudno o bardziej kłopotliwe pojęcie aniżeli doświadczenie. W tych rozważaniach pojawia się ono typowo w rozumieniu egzystencjalistycznym jako kategoria refleksji humanistycznej i przedmiot prowadzonych w jej ramach sporów. We współczesnych dyskusjach apel o odzyskanie doświadczenia przyjmuje postać poznawczego wyzwania, intelektualnej troski, postulatu politycznego oraz jest rozpoznawany jako dążenie kultury samej, jej reakcji na innowacyjną fragmentację, „zubożenie” doświadczenia oraz jego traumatyczne wyparcie. Zwolennicy odzyskania doświadczenia widzą w tym zabiegu szansę na uzdrowienie humanistyki abstrahującej, za sprawą swej nadto scjentystycznej orientacji, od solidnej ludzkiej egzystencji. „Wrogowie” doświadczenia obawiają się, iż kategoria ta równocześnie sprzyja poznawczej naiwności, wyrażającej się w bezpodstawnej nadziei na konceptualizację bezpośredniości, jak i wikła w mit absolutnego i fundamentalnego odniesienia. Toczy się więc spór o to, czy można i czy warto odzyskać doświadczenie jako własną kategorię humanistyki. Przy tej okazji rewidowane są poglądy na relacje pomiędzy poznawaniem i doświadczaniem świata, pomiędzy neutralnością i zaangażowaniem badań, między abstrakcją i konkretnością, pomiędzy humanistyką poznawczą i niepoznawczą. Wybrane wątki tych dyskusji składają się na treść książki. Obecne są w niej dwie perspektywy: reflektywnej humanistyki i aksjologicznie zorientowanego kulturoznawstwa.