Kataklizmy, które zmieniały obraz ziemi (Wydawnictwo e-bookowo)

(…) Pisząc o zmianach klimatycznych natrafiamy na kolejną trudność w ich pokazujeniu, gdyż skala zmian klimatycznych na różnych obszarach była odmienna, z tego powodu nie sposób, moim zdaniem, określić jakiejkolwiek jego cykliczność w skali globalnej.

Z opisywanymi w tej książce kataklizmami wiążą się także tzw. „duże wymierania" gatunków istniejących na Ziemi. Posiadając, dzięki rewolucji informacyjnej, którą zawdzięczamy wynalazkowi Internetu, dostęp do aktualnych badań i mogąc dokonać pewnych porównań, zauważyłem, że teorie tzw.

„sporego wymierania" obarczone są skutkiem tzw. „spłaszczenia". Nie wiedząc wcześniej o całej linii kataklizmów wiązaliśmy wymieranie z tym albo innym kataklizmem i ujmowaliśmy je globalnie, nieraz zawężając czas ich występowania.

Na szczęście kataklizmy, które dotykały Ziemię nie dotykały równocześnie całego globu i dlatego po kilkuset, a nawet po kilku tysiącach lat, nawet na obszary prawie całkowicie pozbawione życia ekologicznego, te stopniowo wracało.

Mogliśmy to prześledzić obserwując np. Powrót życia na tereny bezpośrednio zniszczone erupcją wulkanu Krakatau w XIX wieku, czy wcześniej np. Powrót życia na tereny Ameryki Północnej w wyniku upadku meteorytu na Grenlandię ok.

12,8 tys. Lat temu. Próbuję w mojej pracy porównywać skutki różnorodnych erupcji, ich skalę, pamiętając przy tym, iż w odległej przeszłości dochodziło do nich na odmiennych obszarach (innych prakontynentach).

To ważne, gdyż miało to niewątpliwy wpływ na rozwój życia na Ziemi, czasy intensywnego rozwoju i regresu przeplatały się, ale nie wszędzie miały taki sam przebieg i nie wszędzie zmiany te zachodziły w tym samym czasie.

Wspomniane kataklizmy mają oczywisty związek nie tylko z klimatem. Asteroidy, które upadły na Ziemię przyniosły z sobą mnóstwo minerałów, do których powstania dochodziło już w pasie asteroid w wyniku ich zderzania, a i uderzenie w Ziemię powodowało zmiany geologiczne (np.

przypuszczalnym efektem takich upadków było powstawanie diamentów). Niemało skał ma charakter powulkaniczny, w wyniku tych erupcji powstawał np. Pumeks, bazalt (nie możemy także wykluczyć i tego, iż istniejąca dziś w kalderach wulkanów magma pochodzi z kosmosu, że dotarła na Ziemię już po utworzeniu się jej skorupy).

duże kataklizmy były też przyczyną ruchu płyt tektonicznych i w ich konsekwencji orogenezy (powstawania gór). Właśnie wspomnianym wydarzeniom poświęcona jest ta książka. Jako historyka interesują mnie typowo te kataklizmy, które dotknęły Ziemię od czasu powstania naszego gatunku, czyli od około 2.500.000 lat.

Szukając jednak zależności pomiędzy katastrofami naturalnymi, a klimatem postanowiłem wspomnieć w tej pracy jeszcze o znanych nam dzisiaj kataklizmach, do których doszło w okresie wcześniejszym. Zwracam szczególną uwagę na wybuchy stratowulkanów (superwulkanów) albo takie skumulowanie wybuchów wulkanów o mniejszej skali erupcji w krótkim czasie, które w sposób zdecydowany wpłynęły na zmiany klimatyczne na całym globie.

Uważam, że i mniejsze wybuchy wpływały na zmiany klimatyczne, ma na nie wpływ zapewne i nasza, ludzka aktywność, (np. Wycinanie lasów, czy nawet i emisja gazów będąca efektem naszej aktywności), ale skala tych wpływów jest nieporównywalna i czasami wręcz niedostrzegalna, w każdym razie trudna do uchwycenia poprzez aparaturę badawczą i ich wpływ na ewolucje naszego gatunku i historię był i jest wyraźnie mniejszy, wręcz nieporównywalny.

Próbuję również wykazać związek pomiędzy opisywanymi tu kataklizmami, a zmianami klimatycznymi i ich konsekwencjami w dziejach hominidów od początków paleolitu (plejstocenu), a później dodatkowo z wydarzeniami w naszej historii.

Niektóre z ukazanych w tej książce zdarzeń nie są wciąż jeszcze w pełni udokumentowane. Mnóstwo z przedstawionych tu wzaje-mnych powiązań między nimi ma ciągle charakter hipotetyczny. Sądzę jednak, iż uporządkowanie tej wiedzy pozwoli nam poznać naszą przeszłość i przewidywać przyszłość, uświadomi jak niestabilnym środowiskiem jest to, które daje nam Ziemia, jak niezwykle powinniśmy je bronić oraz, co zrobić, żeby skutki przyszłych katastrof były pokaźnie mniej dotkliwe od tych z przeszłości, a także spróbować takim katastrofom uniemożliwiać.

Z powodu niedoskonałości dotychczasowych badań, a także dopiero aktualnie podejmowanych prób ich usystematyzowania, niestety pierwsze kataklizmy i ich wpływ na nasze losy są znane nam dziś tylko szczątkowo. Więcej możemy powiedzieć o okresie od mniej więcej 80 tysięcy lat temu, lecz i tu mnóstwo pozostało do odkrycia.

Zdaję sobie sprawę z powstałych w wyniku tego dysproporcji w mojej pracy, mam nadzieję, że kolejne badania pomogą w jej zmniejszeniu. Kolejne gwałtowne ochłodzenia, jaki dotykały Ziemię wiążę z solidnymi kataklizmami.

Ukazuję ich skalę i zasięg w oparciu o dotychczasowe badania. Próbuję także ukazać oddziaływanie lokalne wspominanych kataklizmów,głównie interesuje mnie ich wpływ na globalny klimat i konsekwencje historyczne spowodowane tymi kataklizmami i zmianami klimatycznymi.

Dziś, dzięki pracy archeologów, genetyków, wulkanologów i badaczy z wielu innych dziedzin nauki pozyskaliśmy już pewną wiedzę dotyczącą rozwoju naszego gatunku w odległej przeszłości. Niejednokrotnie jest ona wszakże jeszcze niezwykle szacunkowa i niepełna, ale dość wiarygodna i udokumentowana mocnymi dowodami (złoża pumeksu, pyłów wulkanicznych, kratery, pozostałości meteorytów, szczątki kości, narzędzia, ślady w ziemi, sporo innych artefaktów).

Dziś potrafimy już zarysować skalę zasiedlenia Ziemi w mocnym okresie, (choć to oczywiste, dla epok wcześniejszych wyjątkowo szacunkowo, z obfitym przybliżeniem), ukazać poziom rozwoju kultury w tym czasie oraz wykazać, do jakich zmian doszło w tym zakresie wkrótce po zaistniałych w danym czasie katastrofach.

Zgoda, nieraz – w wyniku kolejnych odkryć – musimy weryfikować sporo przyjętych już poglądów,sporo pozyskanych dotąd danych jest nie do podważenia. Mogąc odtworzyć obraz sytuacji przed konkretnymi katastrofami, a później pokazać taki bezpośrednio lub w szczególnie niedługim okresie po tych katastrofach, możemy pokusić się o postawienie wyjątkowo wiarygodnej hipotezy o wzajemnym związku między niezwykle odległymi w przestrzeni i czasie wydarzeniami.

Mnie związki te wydają się nad wyraz prawdopodobne. Spis treści Wstęp Rozdział I. Dlaczego zmienia się klimat? Rozdział II. Wpływ katastrof naturalnych na klimat A. Asteroidy i komety B. Wulkany i ich rozmieszczenie C.

Wpływ wulkanów na klimat Rozdział III. Najstarsze ślady kataklizmów w historii Ziemi i ich skutki A. Wymieranie ordowickie B. Sylur C. Wymieranie dewońskie D. Wymieranie permskie a. Upadki asteroid i komet b.

Wulkanizm c. Skutki wymierania permskiego E. Wymieranie późno triasowe F. Jura Rozdział IV. Ostatnie z znacznych wymierań (wymieranie kredowe) A. Uderzenia asteroid i komet B. Wulkanizm C. Wymieranie kredowe Rozdział V.

między kredą a plejstocenem A. Paleogen a. Paleocen (61 – 59,2 miliona la temu) b. Eocen (56 – 37,8 milionów lat temu) c. Oligocen (33.9 – 27,8 miliona lat temu) B. Neogen a. Miocen (23,3 – 7,2 miliony lat temu) b.

Pliocen (5,3 – 3,6 miliony lat temu) Rozdział VI. Pierwsze znane kataklizmy od czasu powstania naszego gatunku i ich wpływ na jego ewolucję A. Plejstocen B. Upadek planetoidy Eltanin C. Wulkanizm D. Ewolucja ssaków E.

Rozwój hominidów F. Pierwsze migracje hominidów Rozdział VII. Ochłodzenie około 900.000 lat temu Rozdział VIII. Zmiany klimatyczne w świecie od około 640 000 lat temu do około 80.000 lat temu A. Erupcja Yellowstone B.

Zlodowacenie między 500.000 lat temu a 80.000 lat temu Rozdział IX. Początki kolejne epoki lodowcowej A. Upadki asteroid i komet B. Erupcja stratowulkanu Atitlan (ok 82.000 – 80.000 lat p.n.e.) C. Toba (około 73.000 lat temu) D.

Kolejne ocieplenie Rozdział X. Kolejne ochłodzenie ok. 40.000 lat temu A. Erupcja Campi Flegrei w Italii (ok. 40.000 lat temu) B. Kolejna erupcja Campi Flegri Rozdział XI. Późny Würm (II Pleniglacjał (maksymalna trangresja lądolodu) – 24.000 – 14.000 lat p.n.e.

– Początek pleniglacjału) Rozdział XII. Początki holocenu (od 11.700 lat temu) Rozdział XIII. Ocieplenie klimatu i optimum klimatyczne holocenu. Środkowy holocen (8.000 – 3.500 lat temu) A. Wulkanizm B.

Upadki asteroid i komet C. Wpływ zmian klimatycznych na rozwój cywilizacji Rozdział XIV. Kataklizmy „morskie" Rozdział XV. Zmiany klimatyczne pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Młodszy holocen (ostatnie 3.500 lat) Rozdział XVI.

Zmiany klimatyczne i kulturowe w Świecie w II tysiącleciu p.n.e. Do połowy I tysiąclecia n.e. A. Upadki asteroid i komet B. Wulkanizm a. Erupcja Thery (1627 r., lub ok. 1500 p.n.e.) b. Problemy datowania c.

Skutki erupcji Thery d. Subkontynent Indyjski od około 2000 p.n.e. Do X w. P.n.e. C. Ocieplenie klimatu od ok. 1300 p.n.e. Do V wieku n.e. Rozdział XVII. Kataklizmy w pierwszej połowie VI wieku i ich następstwa A.

Wulkanizm B. Upadki asteroid i komet C. Skutki zmian klimatycznych Rozdział XVIII. Optimum klimatyczne od 800 do 1300 roku Rozdział XIX. Śladowa epoka lodowcowa 1300 – 1850? A. Wulkanizm B. Meteoryty C. Skutki ochłodzenia (fal ochłodzeń) między końcem XIII wieku, a drugą połową wieku XIX Rozdział XX.

Zmiany klimatyczne w świecie od drugiej połowy XIX do czasów współczesnych A. Wulkanizm B. Upadki (asteroid) meteorytów C. Wpływ kataklizmów ostatnich lat na klimat i wydarzenia polityczne ostatnich 150 lat Zakończenie Bibliografia Wykaz map