Czytając gazetę niemiecką (Jakub Hochberg, Prof. Barbara Engelking)

Jakub Hochberg (ur. 1904), robotnik z warszawskiej Pragi, ukrywał się od maja 1943 r. U swojej ukochanej, Polki, Julii Rogozińskiej. Nie wychodził z pokoju. Spał na łóżku polowym, marzł, chorował, wyglądał przez szpary na podwórze, nudził się, czytał gazety i pisał.

W jego zapiskach odnajdziemy niemało ciekawych refleksji, analiz stanów emocjonalnych, obserwacji ludzkich zachowań. Nie mniej atrakcyjne są – często przywoływane w postaci plotek – informacje o tym, co dzieje się w okupowanej Warszawie.

Niezwykłość dziennika Jakuba polega także na tym, że jego autor jest osadzony w środowisku robotniczym warszawskiej Pragi. Z tej perspektywy codzienność okupacji niemieckiej wygląda inaczej niż ta, do której jesteśmy najistotniej przyzwyczajeni – konspiracji polityczno-militarnej i bohaterskiej walki z wrogiem.

„Zwykli ludzie" walczą z Niemcami inaczej: szmuglują, oszukują, wyśmiewają, wykpiwają, a głównie – nie wierzą im za grosz. SPIS TREŚCI Wstęp (Barbara Engelking) - Niepotrzebny człowiek na świecie Nota edytorska „czytając gazetę niemiecką…" Część I Od 1 września 1939 do 16 maja 1943 r.

Część II Od 16 maja 1943 do końca lipca 1944 r. Część III Bolesław Maul, Moje wspomnienia o życiu i losie 1906–1945 * * * Wbrew oczekiwaniom, wbrew potocznym wyobrażeniom, wbrew regułom prawdopodobieństwa pisanych świadectw z czasów Zagłady ocalało dużo.

Ci, którzy nadludzkim wysiłkiem podejmowali próbę pisania o katastrofie podczas trwania katastrofy, najczęściej adresowali swoje zapiski „do przyszłego czytelnika„. Chcieli, żeby świat ich usłyszał. Nie możemy pozwolić, żeby ich świadectwa pozostały nieme — przysypane kurzem archiwów.

BIBLIOTEKA ŚWIADECTW ZAGŁADY zrodziła się z przeświadczenia, iż pomimo rozmaitych inicjatyw edytorskich wciąż zbyt niewiele tekstów, w stosunku do istniejących zasobów archiwalnych, zostało opublikowanych i udostępnionych czytelnikom.

Zbyt mało wobec potrzeb badawczych i czytelniczych zainteresowań, a także wobec obecnych niemal w każdym ocalałym zapisie apeli, nakładających na nas wszelkich moralną powinność lektury. BIBLIOTEKA ŚWIADECTW ZAGŁADY skupia się na prezentacji dzienników, zapisów pamiętnikarskich, relacji pozostających w kręgu form autobiograficznych i spisywanych hic et nunc, tzn.

w gettach bądź w ukryciu poza murami, ale jeszcze w czasie trwania wojny i okupacji. Teksty są publikowane w ich zarysie niepodzielnym, według jednolitych zasad edycji krytycznej. Korzystamy głównie z zasobów Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, a także Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie.