Anty-teoria literatury (Universitas)

Jak właściwie myśleć teraz o teorii literatury? Jak ją uprawiać? Czy teoria jest konieczna literaturze? Czy może wyłącznie literaturoznawcom? Pytania te stawiano sobie poprzez cały XX wiek, lecz od końca lat 60., wraz z tzw. Kryzysem teorii w wiedzy o literaturze okazały się one bardzo ważne.

Książka Anny Burzyńskiej opowiada o sytuacji teorii po strukturalizmie, kiedy to dla wielu badaczy literatury (zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych i we Francji) stało się jasne, że tworzenie naukowej, ogólnej, systemowej teorii próbującej objąć całość zjawisk literackich jest tyleż niemożliwe, co ostatecznie nieprzydatne. Poststrukturalizm – trend nastawiony na krytykę tradycyjnego modelu myśli teoretycznej został tu przedstawiony przez przeróżne zjawiska nadające mu intensywny i niemal „rewolucyjny” charakter: dekonstrukcję teorii nowoczesnej, rozbijanie schematyzmu doktryn teoretycznych przy pomocy najróżniejszych kłopotliwych kategorii (jak np. „narracja”, „komunikacja”, „lektura”), wreszcie – erotyzacja języka teoretycznego (wprowadzanie do dyskursu teorii podmiotu i teorii interpretacji takich, nieobecnych w nim dotąd jakości jak, „cielesność”, „zmysłowość” czy „przyjemność”). Książka podejmuje także temat konsekwencji postrukturalizmu i jego udziału w wytwarzaniu kształtu najnowszej teorii literatury – świadomie rezygnującej z fundamentalistycznych i esencjalistycznych skłonności, otwartej na inność i rozmaite konteksty kulturowe, a dzięki temu – twórczo interpretującej literaturę.